Համակարգիչը, նորագույն սարքերն ու համացանցը կուլ են տվել երեխաներին ու նրանց ողջ ազատ ժամանակը: Միևնույն ժամանակ շատ երեխաներ բարձունքներ են հաղթահարում ու հաջողություններ արձանագրում այդ նույն համակարգչի, համացանցի ու այդ դաշտում գիտելիքների շնորհիվ: Ինչպես  համակարգել երեխաների գործունեությունը ՏՏ դաշտում, որպեսզի դրանից քաղեն օգուտ, գիտելիք, հմտություն, դարձնեն իրենց ապագան կառուցելու միջոց, այլ ոչ թե ունենան առողջության ու ժամանակի զուր կորուստ: 

• Հյուր՝  «Թումո» ստեղծարար տեխնոլոգիաների կենտրոնի փոխտնօրեն Արամ Գյումիշյան

Մեր երկրում երեխաների կյանքում այնքան բացթողում ու անելիք կա, այնքան խնդիրներ կան, որոնք էականորեն ազդում են երեխաների կյանքի որակի վրա, որ մեծ դաշտ է բացվում հասարակական ու միջազգային բազմաթիվ կառույցների գործունեության համար: ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը մեր երկրում գործում է 1994 թվականից:  Իսկ աշխարհում այն կա արդեն 70 տարի: Որոնք են մեր երկրում երեխաների կյանքի ամենազգայուն ու թույլ ոլորտները, ամենացցուն խնդիրներն ու իրատեսական լուծում-ճանապարհները: 

• Հյուր՝ Զառա Սարգսյան, ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի հայաստանյան գրասենյակի հաղորդակցման ծրագրերի ղեկավար

Երբ ընտանիքում ավագներն ու կրտսերները սկսում են բախվել, մի չնչին անհամաձայնությունը դառնում է վեճ, որևէ լուրջ հարցում տարակարծությունը արտահայտվում է մեծի բարկությամբ ու պատանու նեղանալով, և փչանում է տան մթնոլորտը: Ինչ անել, երբ բոլորն իրենց ճիշտ են համարում՝ ծնողները մատնանշելով իրենց կենսափորձը, իմաստությունը, իսկ պատանիները՝ վստահ լինելով, որ ծնողները հետ են մնում ժամանակից: 
Ինչպես օգնել երեխաներին հաղթահարելու կոնֆլիկտային փուլը՝ ձեռքբերումներով ունենալով:

• Զառա Բաբայան, հոգեբան 

Մենք՝ ծնողներս, մի տեսակ հաշտվել ենք, որ տեղեկատվական սարքերից գլուխ հանելու հարցերում զիջում ենք մեր երեխաների իմացությանն ու կարողություններին: Բայց սա չի նշանակում, որ  ծնողներս  ոչինչ չունենք  անելու: Ընդհակառակը՝ մենք կարիք ունենք է՛լ ավելի ուսումնասիրելու այն, ինչ մոտ է մեր երեխաներին ու միևնույն ժամանակ անհայտ ու անծանոթ է մեզ՝ ծնողներիս,  և դրա վերաբերյալ մասնագիտական խորհուրդներ ստանալու:

• Հյուր՝ Սամվել Մարտիրոսյան, տեղեկատվական անվտանգության մասնագետ 

Որքան էլ դժգոհ լինենք, որքան էլ չվստահենք ներկայիս  կրթահամակարգին ու ներքուստ կռիվ տանք դրա սխալների հետ, մենք մեր երեխաների կրթությունը դպրոցով ենք պատկերացնում: Ինչու ենք մենք՝ ծնողներս, դժգոհ դպրոցից ու ինչ ենք ուզում,  որն է երազանքի դպրոցը՝ նախ՝ երեխայի համար, հետո՝ ուսուցչի ու ծնողի և իհարկե՝ հասարակության ու պետության համար՝ որպես գիտակից, զարգացած քաղաքացու դարբնոց:

• Սերոբ Խաչատրյան, ԵՊՀ դասախոս

Ծնողները, երեխայի ծնվելու իսկ պահից, վայելելով նրա լինելու բերկրանքը, երջանկություն ապրելով երեխայի մեծանալու ամեն մի փուլի հետ,  միևնույն ժամանակ իրենց մտքում ու պատկերացումներում հյուսում-ձևավորում են լավագույն ու ամենապայծառ ապագան իրենց երեխայի համար:  Ինչ դերակատարում ունեն ծնողները երեխայի ապագայի մեջ, որտեղ է սահմանը երեխային  աջակցելու և նրա կյանքին միջամտելու, օգնելու և պարտադրելու միջև: 
Զրույց երջանկության, հաջողության, ճակատագրի, ապագայի ու ապրելու արվեստի մասին: 

• Զառա Բաբայան, հոգեբան

Այսօրվա ծնողներն իրենց մանկությունից հիշում են ծնողների կողմից ստացած սիրո բավականին զուսպ, երբեմն նույնիսկ ժուժկալ դրսևորումներ:  Մինչդեռ իրենք,  դառնալով ծնող, արդեն այլ կերպ են դրսևորում իրենց ծնողական զգացմունքները՝ երեխաներին  պարուրում սիրո, քնքշանքի, հիացմունքի ու մեծարման զանազան արտահայտումներով։
Ինչպես ճիշտ սիրել երեխային կամ մայրական սիրո ավելցուկի վնասները: 
 

• Նարինե Աբրահամյան-Թովմասյան, հոգեբան 

Հեքիաթները մանկության ամենազորեղ ազդեցություններից են: Այդ ինչ գաղտնագրություն, սիմվոլիկա կա թաքնված հեքիաթներում, որոնք, ստեղծված լինելով հարյուրավոր տարիներ առաջ, մինչ այժմ ասելիք ունեն մեզ: Ինչպես կարող են օգնել կախարդական, հրաշապատում հեքիաթները մեզ՝ ժամանակակից աշխարհի մարդկանց՝ իմաստալից, առողջ, սիրուն, ներդաշնակ կյանք ունենալու համար:

• Արա Աթայան, «Արեգնազան» կրթահամալիրի ուսուցիչ, ԵՊՀ դասախոս

Աշխարհի ստեղծման օրից կան բարին ու չարը, դրանց պայքարը շարունակվում է մինչ օրս: Սերունդներ են գալիս ու անցնում բարու ու չարի այդ պայքարով, և յուրաքանչյուր մարդ իր բաժին պայքարում սովորել է ապրել:  Հեքիաթներն այն ուղեցույցն են, թե ինչպես մղես քո բաժին պայքարը, ինչպես ճիշտ ու արդյունավետ ապրես ու  չկորցնես ինքդ քեզ կյանքի մարդակերների, վհուկների, փերիների ու հրաշքների արանքում:

• Արա Աթայան, «Արեգնազան» կրթահամալիրի ուսուցիչ, ԵՊՀ դասախոս

Ծնողները իրենց առօրյա պարզ գործողություններում, երեխայի հետ ամենասովորական զրույցում, նրա հարցերին պատասխանելիս ակամա դառնում են նոր մարդու համար աշխարհի բացահայտման ու ճանաչողության առանցքը: Հետո գալիս է այն փուլը, երբ նոր մարդու կյանքում ծնողների միջոցով ձևավորվում են արժեքներ, սկզբունքներ, պատկերացումներ, վերաբերմունք ամեն կարեւորի հանդեպ: Ինչպես երեխային իր կյանքի նորամուտից առաջ տալ առողջ, զարգացնող նախադրյալներ՝ երջանիկ կյանք կառուցելու համար:

• հյուր` Հրաչյա Ամիրյան, հոգեբան

Երբ մանկության ու պատանեկության կարևոր փուլը հանկարծ ուղեկցվում է որևէ լուրջ սխալով,  սայթաքումով, չգիտակցված արարքով երեխայի կողմից, ինչպե՞ս է դա անդրադառնում նրա ապագայի,  հետագա կյանքի վրա.  ինչ է տեղի ունենում, երբ երեխան իր արարքի հետևանքով բախվում է հասարակության նորմերի, օրենքների, արդարադատության հետ…  Երևույթի պատճառները, միջավայրի ազդեցությունները, ճիշտ ու սխալ արձագանքները…

• Աննա Սարգսյան, հոգեբան,  իրավագետ-մանկավարժ

Որքան զարգանում ու առաջընթաց է ապրում մարդկությունը՝ ամենատարբեր ասպարեզներում արձանագրելով ընդհուպ մինչև անհնարին նվաճումներ, այնքան ավելի հրատապ են դառնում մարդու՝ բնության ու իր մոլորակի հետ ներդաշնակ ապրելու խնդիրը և բնապահպանական կրթության անհրաժեշտությունը:

• ԿԳՆ ԿԱԻ դաստիարակության և լրացուցիչ կրթության բաժնի պետ, բնապահպանական կրթության փորձագետ Մելանյա Դավթյան, «Էյ Թի Փի» բարեգործական հիմնադրամի կրթական ծրագրերի ղեկավար, հասարակայնության հետ կապերի պատասխանատու Քրիստինե Հովսեփյան

Երբ մարդու ներսում ամեն ինչ խաղաղ է ու ներդաշնակ, դա ներդաշնակություն է բերում նաև արտաքին կյանքում ու հարաբերություններում: Մարդկանց հոգեբանական խնդիրները լուծելու համար հոգեբանները զանազան միջոցներ ունեն. դրանցից մեկը, օրինակ, արվեստի ներգործությունն է: Նկարչության, հեքիաթի, ավազի կամ երաժշտության բարերար ազդեցությունից բացի՝ կա նաև «պարաշարժողական թերապիա» կոչվող միջոցը: Ինչ է դա, ինչպես է ներգործում, որ դեպքերում…

• հյուր՝ Վերժինե Տեր-Գասպարյան, կլինիկական հոգեբան

Եթե երեխան չի ընդունվում իր հասակակիցների կողմից, եթե ենթարկվում է ճնշումների, եթե թիրախ է ծաղրի ու հեգնանքի, ծնողները  գուցե կասեն՝ դեռ այնքա՜ն լավ, իսկական ընկերներ կհանդիպես հետագա կյանքիդ ընթացքում: Բայց դա խնդրի լուծում չէ: Դրա հետեւանքները թե՛ ճնշողի, թե՛ ճնշվողի դեպքում հետքեր են թողնում ոչ միայն նրանց ներկայում, այլև ողջ հետագա կյանքում:  

•  «Նագաշյան մանուկների տուն» կենտրոնի և Աբովյանի երեխաների աջակցության կենտրոնի հոգեբան Նարինե Աբրահամյան-Թովմասյան

Մենք ջանում ենք երեխաների մեջ առողջ սովորություններ սերմանել նրանց ծնված օրվանից: Դրա հետ մեկտեղ պայքարում ենք վատ սովորությունների դեմ, որոնք կարող են աստիճանաբար վերաճել կախվածության, և արդեն կախվածությունն ինքն է սկսում ղեկավարել մարդու օրը, մտքերը, գործողությունները, երբեմն՝ կյանքը: Սովորություններ դաստիարակել հիմնականում կարողանում ենք, իսկ  վատ սովորություններից հետ վարժվել կամ առավել ևս՝  կախվածությունից ազատվել հեշտ չէ:

• Հյուր` Արման Բեգոյան, հոգեբան, հոգեթերապևտ, «Հիլֆման» հոգեբանական ծառայության գլխավոր մասնագետ  

 «Դասավանդիր, Հայաստան» կրթական հիմնադրամը արդեն 2 տարի է՝ գյուղական դպրոցներին ապահովում է երիտասարդ, ներուժով,  գիտելիքով զինված մասնագետներով, ովքեր որոշում են իրենց կարողությունները գոնե 2  տարով նվիրել գյուղական դպրոցներին: Ովքեր են նրանք, ինչ են փնտրում ու ինչ են փոխում թե՛ իրենց կյանքում, թե՛ այն միջավայրում, որտեղ հայտնվում են:

• «Դասավանդիր, Հայաստան» հիմնադրամի աջակցման և վերապատրաստման բաժնի տնօրեն Անուշ Կոստանյան
• Հավաքագրման և ընտրությունների բաժնի տնօրեն Թենի Ավագյան

Կրթության ոլորտում ամեն ցուցանիշի ու ամեն գործողության հետևում կանգնած է երեխան, կանգնած են սերունդն ու այն ապագան, որը այսօր ենք  կերտում՝ մեր ջանքերի ու մեր  բացթողումների արդյունքում:
Տարեսկզբին կայացած Դավոսի  համաշխարհային տնտեսական ֆորումում հրապարակված են աշխարհի տարբեր երկրների  և մեր կրթության ոլորտի նոր  ցուցանիշները. հրապարակված զեկույցում հետաքրքիր, մտահոգիչ շատ բան կա մեզ համար, ուրախալի՝ շատ քիչ: Այդ թվերի վերլուծությունը, մեկնաբանությունը պարզ ու տեսանելի են դարձնում մեր խնդիրները աշխարհի հետ համեմատության մեջ և ցույց տալիս հնարավոր լուծումներն ու մեր անելիքները:
 

• Սերոբ Խաչատրյան,   ԵՊՀ դասախոս 

Ամանորն ու Սուրբ Ծնունդը մեզ՝ մեծերիս, մեր մանկության հետ կապող տոներն են: Եվ այդ կապը տեղի է ունենում մեր հուշերի ու մեր երեխաների օգնությամբ: Երեխաներն իրենց հուզախառն, սպասումներով ու թրթիռով լի խոսքով մեզ տանում են մեր մանկություն ու միևնույն ժամանակ հաղորդակից դարձնում իրենց գունեղ երազանքներին ու տոնի հետ կապված սպասումներին: Մեծե՛ր, բաց մի՛ թողեք դեպի մանկություն տանող լուսավոր թելերը...

Նոր տարին մեր տոնացույցի ու մեր կյանքի գլխավոր տոնն է՝ երեխաների սիրելի տոնը, ամենատարածվածն ու ամենաերկարը: Եվ որքան անելիք ու սպասում կա՝ կապված նոր տարվա հետ… Բայց այդ ամենում տոնից ավելի շատ հոգս կա, այդ ամենում բացակայում են տոնն ու տոնական զգացողությունները:  Ինչպես ուրախանալ և ուրախացնել երեխաներին տոն օրերին:

• Հյուր՝   Նարինե Թովմասյան, հոգեբան 

Կյանքը լի է ընտանիքին ուղղված հարվածներով, որոնցից տուժում են երեխաները: Ծնողազուրկ, անօթևան կամ սոցիալական պատճառներով փողոցում հայտնված երեխաները հաճախ մնում են հասարակության, բարերարների, հասարակական կազմակերպությունների հույսին: Եվ նրանք հոգ են տանում երեխաներին՝ ոչ թե նրանց կտրելով ու հեռացնելով  ընտանիքից, այլ ամրացնելով ընտանիքի հետ կապն ու ի վերջո վերադարձնելով նրանց ընտանիք ու նորմալ կյանքի:   

• Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի «Նագաշյան մանուկների տուն» երեխաների աջակցության կենտրոնի «Մեր հույս»  ծրագրի ղեկավար Նունե Գեղամյան

Բոլոր նորմալ ծնողներն իրենց երեխայի կյանքում արված ամենալուրջ ներդրումը համարում են այն, որն արված է կրթության մեջ: Եվ իրենց ամենամեծ ջանքերն ուղղում են այստեղ: Կրթությունը մեզանից ջանքեր, ժամանակ, ֆինանս, նյարդեր է տանում: Իսկ ինչ ենք ստանում մենք այս ամենի դիմաց, ինչ է ստանում երեխան որպես իր կյանքի հիմք, ինչ է ստանում ծնողը, որ հանգիստ լինի իր երեխայի ապագայի համար: Արդյո՞ք կրթության շնորհիվ մեր երեխաները կդառնան կայացած, ինքնաբավ, երջանիկ մարդիկ՝ պատրաստ այս կյանքի մարտահրավերներին: 

• Արա Աթայան, «Արեգնազան» կրթահամալիրի ուսուցիչ, ԵՊՀ դասախոս

Միայն վերջին տարիներին մեր հասարակությունն իմացավ, որ երեխաներին դաստիարակելու իր բավականին  «անմեղ»  շատ մեթոդներ իրականում հենց հոգեբանական կամ ֆիզիկական բռնություն են երեխայի հանդեպ: Քիչ չեն այն դեպքերը, երբ սահմռկեցուցիչ դեպք է տեղի ունենում մեր քաղաքում, մեր երկրում, մեր հայրենակիցների իրագործմամբ՝ սեփական երեխաների կամ այլ երեխաների հանդեպ: Ինչ է ասում վիճակագրությունը, ինչ են եզրակացնում մասնագետները, պաշտպանության ու կանխարգելման ինչ մեխանիզմներ են գործում:  Երեխաներին մեծահասակնե՛րը պետք է պաշտպանեն, քանի որ երեխան բռնությունից  ինքն իրեն պաշտպանել չի կարող: 

• հյուր՝ Զարուհի Հովհաննիսյան, հրապարակախոս, իրավապաշտպան, «Ընդդեմ կանանց նկատմամբ բռնության» կոալիցիայի համակարգող  

Ընտանիքով և ընտանիքում է երեխան տեսնում ու բացահայտում իրեն դեռևս անծանոթ մեծ աշխարհը։ Եթե ընտանիքում նրան հանդիպում են սերը, անկեղծությունը, հոգատարությունը, նա այդ ամենն է հավաքում որպես հոգևոր պաշար ու դրանցով է կյանք մտնում՝ ինքն էլ դառնալով այդ ամենի կրողը, շարունակողը, փոխանցողը: Եթե նրան հանդիպում են կեղծը, անտարբերությունը, ագրեսիան, դրանք էլ դառնում են  աշխարհի հետ հաղորդակցվելու, ապրելու ճանապարհ:  Ով ի՛նչ դերակատարում ունի այս բարդ ու պատասխանատու գործում, ի՛նչ անելիք ունեն ընտանիքի անդամները, անբարենպաստ ընտանիքում երեխային ի՛նչ է սպառնում: 
հյուր

•  Նարինե Աբրահամյան-Թովմասյան, հոգեբան

«Այբ» ակումբը և «Այբ» կրթական հիմնադրամն այն արմատն ու  հիմքն են, որոնց վրա ստեղծվել է «Այբ» դպրոցը, հետագայում՝ Դիլիջանի կենտրոնական դպրոցը, բազմաթիվ կրթական ծրագրեր ու նախաձեռնություններ:  Երբ  դրվում էին «Այբ» դպրոցի հիմքերը, հիմնադիրներն այն ներկայացնում էին որպես աշխարհում հայկական կրթական բրենդ. ««Այբ»-ից դուրս եկած սերունդը ոչ միայն մասնագիտական հզոր բարձունքներ կարող է նվաճել, այլև իր գիտելիքով ու կարողություններով հայտնվելու է համաշխարհային զարգացումների կիզակետում»: 
Ինչ ցույց տվեց անցած ճանապարհը. ինչը կայացավ գաղափարին ու տեսլականին համապատասխան, ինչպիսին է ապագայի դպրոցը, որին մոտ է ժամանակակից աշխարհը, որին արժանի է նաև  ժամանակակից հայ սերունդը:

• «Այբ» կրթական հիմադրամի գործադիր տնօրեն Դավիթ Սահակյան, «Այբ» դպրոցի տնօրեն Արամ Փախչանյան