Արվեստի երանգներ
Երաժշտական կոթողների ստեղծման պատմությունը:
Երաժշտության էվոլյուցիան և երաժշտական գործիքների ստեղծումը:
Դասական և ազգային պարերի պատմությունը:
- Հեղինակ` Տաթևիկ Տանանյան
«Գնչուական մեղեդիներ»` Սենտիրմայի թույլտվությամբ
1878 թվականին Լայպցիգի «Բարթհոլֆ Զենֆ» հրատարակչատանը լույս է տեսնում իսպանացի կոմպոզիտոր Պաբլո Սարասատեի 20-րդ օպուսը՝ «Գնչուական մեղեդիները»: Հինգ տարի անց՝ 1883 թվականին, Սարասատեն մի տարօրինակ նամակ է ստանում հունգար կոմպոզիտոր Էլեմեր Սենտիրմայից, որը հայտնում է, որ «Գնչուական մեղեդիների» մասերից մեկն իր ստեղծածն է։
Նապոլեոն Բոնապարտի հիշատակին
Բեթհովենի «Հերոսական» սիմֆոնիայով սկսվել է եվրոպական սիմֆոնիզմի մի նշանակալից դարաշրջան: Սիմֆոնիան ստեղծվել է կոմպոզիտորի համար հոգեբանական չափազանց ծանր շրջանում:
Հաղորդման վերջում սիմֆոնիայի I և II մասերը կներկայացնի Բեռլինի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբը` Հերբերտ ֆոն Կարայանի ղեկավարությամբ:
Օգինսկու «հրաժեշտը» հայրենիքին
Լեհ կոմպոզիտոր Միխալ Օգինսկու «Հրաժեշտ հայրենիքին» պոլոնեզը համարում են ժամանակակից Լեհաստանի երաժշտական խորհրդանիշը: Նույնիսկ առաջարկում էին այն դարձնել Լեհաստանի պետական օրհներգը, սակայն հրաժարվեցին այս մտքից, որովհետև երգեցողության համար այս ստեղծագործությունը չափազանց դժվար է:
«Ապրող» կարապի պատմությունը
Վաղնջական ժամանակներից հիասքանչ ու նրբագեղ կարապի մասին լեգենդներ ու առասպելներ են հյուսել՝ նրան համարելով մաքրության ու վեհության խորհրդանիշ: Կարապի գեղեցկությունը ոգեշնչել է մի շարք գրողների, նկարիչների ու կոմպոզիտորների, որոնց թվում` նաև ֆրանսիացի կոմպոզիտոր Կամիլ Սեն-Սանսին: Վերջինիս «Կենդանիների դիմակահանդես» սյուիտից «Կարապը» պիեսին կանդրադառնանք մեր այսօրվա հաղորդաժամին։
Կառլ Օրֆի «ճակատագրի անիվը»
Միջնադարյան բենեդիկտյան Բենեդիկտբոյեռն (կամ կարճ՝ Բոյեռն) վանքը Գերմանիայի Բավարիա երկրամասում է: Տարիներ շարունակ տեղի վանականները հավաքել ու պահպանել են տարբեր բովանդակության գրքեր: Դրանցից թերևս ամենահայտնին «Կարմինա Բուրանա» ժողովածուն է, որը լատիներենից թարգմանաբար նշանակում է «Բոյեռնի երգերը»: Ժողովածուի նյութերի տարածմանը մեծապես նպաստել է գերմանացի կոմպոզիտոր և մանկավարժ Կառլ Հայնրիխ Մարիա Օրֆը՝ գրելով իր հայտնի «Կարմինա բուրանա» բեմականացված կանտատը:
Բալետ՝ աշխատավորների համար
Բոլերոն իսպանական ազգային պար է, որի առաջին տարատեսակները երևան են եկել 18-րդ դարի երկրորդ կեսից։ 19-րդ դարում բոլերոն այնպիսի մեծ համբավ է վայելել, որ ոչ միայն ազնվականներն են այն պարել, այլև այն դարձել է երաժշտական թատրոնի մաս, և սկսել են սովորեցնել դասական բալետի կանոններով:
Պերգոլեզիի անմահ «կառույցը»
1735 թվականին իտալացի կոմպոզիտոր, ջութակահար և երգեհոնահար Ջովաննի Բատիստա Պերգոլեզին Իտալիայի Նեապոլ քաղաքից, որտեղ նա ապրում և ստեղծագործում էր, տեղափոխվում է մերձակա Պոցուոլի փոքրիկ գյուղաքաղաքի ֆրանցիսկյան միաբանության վանքը: Պատճառը տուբերկուլոզ հիվանդությունն էր, որը մեկ տարի անց՝ 1736 թվականի մարտի 16-ին, խլեց 26-ամյա կոմպոզիտորի կյանքը: Հենց այս մեկ տարվա ընթացքում էլ երաժիշտը ստեղծում է իր ամենանշանակալից ստեղծագործությունը՝ «Ստաբատ մատեր» ֆա մինոր կանտատը։
Վլտավա գետի ուղին
Վլտավան Չեխիայի ամենաերկար գետն է (շուրջ 430 կիլոմետր)՝ Էլբայի ձախ վտակը: Չեխիայի ողջ պատմության ընթացքում այն կարևոր դեր է կատարել երկրի կյանքում: Իսկ չեխ կոմպոզիտոր Բեդրժիխ Սմետանայի «Վլտավա» սիմֆոնիկ պոեմը համարում են երկրի ոչ պաշտոնական օրհներգը:
Հենց այս հանճարեղ երկի ստեղծման մասին էլ կխոսենք այսօր:
130 տարի անց
Շարունակում ենք մեր նախորդ հաղորդաժամի «Ավե Մարիա» կաթոլիկ աղոթքի թեման: Այսօր ձեզ կծանոթացնենք մեկ այլ «Ավե Մարիա» երաժշտական ստեղծագործության նույնքան հետաքրքիր պատմության, որը 18-րդ դարի գերմանացի կոմպոզիտոր Յոհան Սեբաստիան Բախի և 19-րդ դարի ֆրանսիացի կոմպոզիտոր, երաժշտական քննադատ Շառլ Գունոյի այսպես կոչված «համագործակցության» արդյունքն է:
Ստեղծագործական երազի առեղծվածը
Ստեղծագործական երազներ տեսնելու ունակությունը հանճարներին բնորոշ ամենաանբացատրելի առեղծվածներից է: Մեզ են հասել բազմաթիվ պատմություններ այն մասին, որ այս կամ այն կարևորագույն նշանակության գյուտի հեղինակը կամ արվեստի հանճարեղ կոթող ստեղծողը երազի միջոցով է հուշում ստացել:
Երաժշտական ինքնակենսագրություն
Հաղորդումը նվիրված է ռուս մեծանուն կոմպոզիտոր, դիրիժոր, մանկավարժ, երաժշտական քննադատ, ավելի քան 80 ստեղծագործությունների հեղինակ Պյոտր Չայկովսկու վերջին՝ 6-րդ սի մինոր սիմֆոնիայի պատմությանը։ Այս ստեղծագործությունը կարելի է համարել կոմպոզիտորի երաժշտական ինքնակենսագրությունը:
«Լուսնի սոնատ» կամ մի սիրո պատմություն
№ 14 դո-դիեզ մինոր սոնատը, որը Լյուդվիգ վան Բեթհովենն անվանել է «ֆանտազիայի նման սոնատ» (sonata quasi una fantasia), 1802 թվականի ձմռանը Բոննում տպագրել է հրատարակիչ Նիկոլաուս Զիմրոկը: Երկի տիտղոսաթերթին գրված էր՝ «Նվիրված է կոմսուհի Ջուլիետա Գվիչարդիին»...
Ադաջիոյի հետքերով
Բարոկկո դարաշրջանի իտալացի կոմպոզիտոր, ջութակահար Տոմազո Ջովանի Ալբինոնիի սոլ մինոր ադաջիոն՝ գրված երգեհոնի և լարային գործիքների համար, այսօր աշխարհում ամենահայտնի և առավել հաճախ կատարվող երաժշտական գործերից է: Սակայն շատերը չգիտեն, որ Ալբինոնին գրեթե կապ չունի այս ստեղծագործության ստեղծման հետ: