Այս սյուժեով բալետ բեմադրելու գաղափարն առաջարկել է Ռուսաստանի Կայսերական թատրոնների տնօրեն Իվան Վսեվոլոժսկին: Նա բալետի լիբրետոն ստեղծել է ժամանակի հայտնի բալետմայստեր Մարիուս Պետիպայի հետ: Լիբրետոն գրելիս Վսեվոլոժսկին օգտվել է Պերոյի հեքիաթի միայն առաջին մասից: Նա շրջանցել է Ավրորայի, արքայազն Դեզիրեի ու նրա չար խորթ մոր հետագա ճակատագրին վերաբերող երկար հատվածը: Վսեվոլոժսկին ու Պետիպան հեքիաթի սյուժեն չեն փոփոխել: Նրանք փոփոխել են հեքիաթի ոճը՝ բարոյախրատական պատմությունից այն վերածելով հեքիաթային ու շլափայլ ներկայացման:
Բալետն առաջին անգամ ներկայացվել է 1890 թվականի հունվարի 3-ին Սանկտ-Պետերբուրգի Մարիինյան թատրոնում:
«Քնած գեղեցկուհին» բալետը կունկնդրեք Ռուսաստանի ազգային նվագախմբի կատարմամբ (դիրիժոր՝ Միխայիլ Պլետնյով)։

1881 թվականին ֆրանսիացի կոմպոզիտոր Լեո Դելիբը Փարիզի ազգային երգիծական օպերային թատրոնի տնօրինությունից արևելյան թեմայով օպերա գրելու պատվեր է ստանում  և ստեղծում «Լակմեն»։ «Լակմեի»  հիմքում ընկած է Պիեռ Լոտիի «Լոտիի ամուսնությունը» վեպը։ Ֆրանսերեն լիբրետոն հեղինակել են Էդմոն Գոնդինեն և Ֆիլիպ Ժիլը:
Օպերայի գործողությունները տեղի են ունենում 19-րդ դարի վերջին քառորդում Հնդկաստանում: «Լակմեի» պրեմիերան տեղի է ունեցել 1883 թվականի ապրիլի 14-ին Փարիզի ազգային կոմիկական օպերային թատրոնում:

Այս ստեղծագործությունը բաղկացած է մեկ գործողությունից, նախաբանից ու վերջաբանից:
Օպերայի դիպաշարը հիմնված է Դանտե Ալիգիերիի «Աստվածային կատակերգության» «Դժոխք» մասի 5-րդ երգի վրա: Լիբրետոն գրել է Մոդեստ Չայկովսկին: Չնայած անզուգական երաժշտությանը՝ օպերան 1906 թ. պրեմիերայից հետո խաղացանկային չդարձավ: Այն վերաբեմադրվեց 1973 թվականին Մոսկվայի Մեծ թատրոնում՝ դիրիժոր Մարկ Էրմլերի ղեկավարությամբ:

Այս կոմիկական օպերան (իտալերեն՝ օպերա-բուֆֆա) բաղկացած է մեկ գործողությունից: Լիբրետոյի հիմքում, հավանաբար, Յակոպո Նելլիի «Աղախին-տիրուհի» կատակերգությունն է: Իտալերեն լիբրետոյի հեղինակն է Ջենարո Ֆեդերիկոն:
«Աղախին-տիրուհի» օպերան Պերգոլեզին գրել է որպես 3 գործողությունից բաղկացած «Հպարտ բանտարկյալը» օպերա-շարքի ընդմիջումների միջև ներկայացվող միջնախաղ՝ ինտերմեդիա:
Օպերայի պրեմիերան տեղի է ունեցել 1733 թվականի օգոստոսի 28-ին Նեապոլի «Սան Բարտոլոմեո» թատրոնում:

Չայկովսկու «Շչելկունչիկ» բալետի դիպաշարը փոխառված է Էռնստ Թեոդոր Ամադեուս Հոֆմանի «Մարդուկ-Ջարդուկը և մկների թագավորը» հեքիաթ-վիպակից: Բալետի լիբրետոյի հիմքում, սակայն, Ալեքսանդր Դյումա-հոր «Շչելկունչիկի պատմությունը» հեքիաթի 1844 թվականի փոխադրությունն է, որը «Թատերական հանրագիտարանում» սխալմամբ վերագրվել է Ալեքսանդր Դյումա-որդուն: Չայկովսկին բալետի վրա աշխատել է հանրաճանաչ բալետմայստեր Մարիուս Պետիպայի հետ: Բալետի  պրեմիերան տեղի է ունեցել 1892 թվականի դեկտեմբերի 6-ին Մարիինյան թատրոնում՝ «Իոլանտա» օպերայի հետ մեկտեղ: