

Մտորումներ
Հաճախ ենք մենք մեր առօրյա կյանքում գիտակցաբար կամ անգիտակցաբար գործածում մտքեր, արտահայտություններ, որոնք աստվածաշնչյան խոսքեր են, բայց արդյո՞ք գիտենք այս անգին խոսքերի իմաստն ու նշանակությունը: Արդյո՞ք անտեղի և անհարկի չենք մեջբերում դրանք: Ահա այս մասին է ձեզ պատմում «Մտորումներ» հաղորդաշարը:


Արմագեդոն
Այս բառն օգտագործվում է վերջին ճակատամարտի նշանակությամբ: Հովհաննես առաքյալի «Հայտնություն» գրքի 16-րդ գլխում կարդում ենք. «Եվ տեսա, որ վիշապի բերանից, գազանի բերանից և սուտ մարգարեի բերանից ելնում էին գորտերի նման երեք անմաքուր ոգիներ: Դրանք դիվական ոգիներ էին, որոնք հրաշքներ էին գործում և գնում էին աշխարհի բոլոր թագավորների մոտ` պատերազմի հավաքելու նրանց ամենակալ Տիրոջ մեծ օրվա համար: Որովհետև Տերն այսպես ասաց. «Ահա գալիս եմ գողի նման: Երանի՜ նրանց, ովքեր արթուն են մնում և պահում են իրենց զգեստները, որպեսզի մերկ չշրջեն, և իրենց ամոթույքը չերևա»: Ապա ոգիները թագավորներին հավաքեցին մի տեղ, որ եբրայերեն կոչվում է Արմագեդոն»:


Ալֆա և օմեգա
Այս արտահայտությունն օգտագործվում է որևէ բանի սկիզբն ու վերջը, հիմնականը, գլխավորը, ուղնուծուծը նշելու համար (այս արտահայտության հայերեն տարբերակն է «այբ և ֆե»-ն կամ «այբ և քե»-ն)։ Արտահայտությունը վերցված է Հովհաննես առաքյալի «Հայտնություն» գրքից: Աստվածաշնչի վերջին գրքի հեղինակն իր գիրքը սկսում է «հայտնություն» բառով: Որոշ լեզուներով թարգմանություններում այդ բառը հունարեն «ապոկալիպսիս»-ն է։ Ժամանակակից ընթերցողի համար այս բառը ձեռք է բերել բացարձակ հատուկ, նույնիսկ չարագուշակ իմաստ:


Ոսկե հորթը
Այս արտահայտությունն օգտագործվում է որպես հարստության, ոսկու, փողի, իշխանության խորհրդանիշ, այստեղից էլ` «ոսկե հորթի պաշտամունք», «շուրջպար ոսկե հորթի շուրջ» արտահայտությունները: Փոխաբերական իմաստով «ոսկե հորթ» արտահայտությունն օգտագործել են որպես իրենց ստեղծագործության վերնագիր գերմանացի գրող Ռուդոլֆ ֆոն Գոտտշալը, ռուս գրողներ Իլֆը և Պետրովը: Այն վերցված է Աստվածաշնչի «Ելք» գրքի 32-րդ գլխից:


Թաքցնել քանքարը հողի մեջ
Այս արտահայտությունն օգտագործվում է հետևյալ նշանակությամբ` սեփական ընդունակությունների, գիտելիքների զարգացման մասին չմտածել, չօգտագործել դրանք, մեռցնել: «Քանքար» բառը հնում կիրառվում էր «կշեռք», «կշիռ» բառերի իմաստով, ապա` դրամի մեծ քանակը ցույց տալու համար և միայն հետագայում դարձավ ինչ-որ ոլորտում մարդու արտասովոր ընդունակությունների հոմանիշ:


Հայրերն ազոխ են կերել, զավակների ատամներն է առել
Այս արտահայտության իմաստն այն է, որ հայրերի արարքների համար իբր պատասխան են տալիս որդիները: Այն վերցված է Եզեկիելի մարգարեությունների գրքի 18-րդ գլխից. «Տերը խոսում է Եզեկիելի հետ և ասում. «Մարդո՛ւ որդի, ի՞նչ է նշանակում այն առածը, որ ասում են իսրայելացիներիդ մեջ թե` «Հայրերն ազոխ են կերել, զավակների ատամներն է առել»: Վկա եմ Ես,- ասում է ամենակալ Տերը,- Իսրայելում այդ առածն այլևս չի ասվելու, որովհետև բոլորի հոգիներն էլ Իմն են` ինչպես հոր, այնպես էլ զավակի. ով մեղանչի, նա էլ կմեռնի»:


Ինչպիսին մայրն է, այնպիսին էլ աղջիկը
Աստվածաշնչյան այս արտահայտությունը վերցված է Եզեկիելի մարգարեության գրքի 16-րդ գլխի 44 համարից: Սրա նման այլ արտահայտություններ էլ կան. «Մորը տես, աղջկան առ», «Պտուղը ծառից հեռու չի ընկնում»։ Եզեկիելի գիրքն արտացոլում է Իսրայելի պատմության բեկումնային պահերից մեկը: Գրքի 16-րդ գլխում Իսրայելը ներկայանում է անհավատարիմ կնոջ կերպարով, ով անառակություն է գործել եգիպտացիների, ասորիների և բաբելացիների հետ: Աստծո սերն Իր ժողովրդի նկատմամբ հաճախ նմանեցվում է ամուսնու և կնոջ միջև սիրուն: Բայց, ի տարբերություն մարդկանց ամուսնական փոխհարաբերությունների, երբ ամուսինը կարող է մերժել կամ նույնիսկ ատել անհավատարիմ կնոջը, Աստված համբերատար է և ողորմած:


Սողոմոնյան վճիռ կամ Սողոմոնյան արդարադատություն
Աստվածաշնչյան այս արտահայտությունը նշանակում է առաջին հայացքից տարօրինակ վճռով արդար և արագ դատաստան: Դավթի որդի և ժառանգորդ Սողոմոնը թագավորել է մեր թվարկությունից առաջ 1015-ից մինչև 975 թվականները: Նրա իմաստության առաջին դրսևորումը նկարագրված է «Գ Թագաւորություններ» գրքի երրորդ գլխում:


Անցկացնել գավազանի տակով
Եզեկիելի մարգարեության գրքի 20-րդ գլխում Աստված ասում է. «Ձեզ անցկացնելու եմ մականիս տակով, մտցնելու եմ Ինձ հետ ուխտ կապածների թվի մեջ»: Աստվածաշնչում գավազանի հասկացությունը զուգորդվում է հովվի հետ: Նահապետների ժամանակաշրջանում հրեաների նախնիները զբաղվում էին անասնապահությամբ և իրենց հոտերի հետ քոչվոր կյանք էին վարում, այդ իսկ պատճառով Սուրբ Գիրքը մեզ փոխանցում է հովվական կյանքի շատ ու շատ պատկերներ:


Բազմաչարչար Հոբ
Աստվածաշնչյան այս արտահայտության շուրջ մենք մտորում ենք` դարձյալ թերթելով Հոբի գիրքը: Այս գրքի ընթերցողներին հայտնի է, որ նրա թեման տառապանքն է: Ինչպե՞ս է տառապանքը ծագել, և ի՞նչն է նրա պատճառը: Կամ առավել անձնական տիրույթում`կոնկրետ այս տառապանքն ինչո՞ւ է հենց ինձ բաժին հասել:
Եվ վերջապես՝ «ի՞նչ անեմ ես, երբ վիշտն այցելում է ինձ». այս հարցի պատասխանը ծնվում է Հոբի՝ վշտից ու շփոթությունից խոցված մտքի խորքերից և բացահայտվում նրա ճառերի մեջ` բանաստեղծական կառուցվածքով (3-31 գլուխներ):


Տերը տվեց, Տերն էլ հետ առավ
Այս արտահայտությունն ունի հետևյալ իմաստը`մեծ կորստի ժամանակ խոնարհ հնազանդություն: Աստվածաշնչյան այս արտահայտությունը վերցված է Հոբի գրքից, և նրա շուրջ մեր մտորումներին կնվիրենք երկու հաղորդում: Հոբի գրքի ընթերցողներին հայտնի է, որ դրա թեման տառապանքն է: Բայց ո՞րն է տառապանքի խնդիրը։ Շատերն են այս հարցի շուրջ մտորում` ինչո՞ւ է մեր կյանքում տեղ գտել տառապանքը: Ինչպե՞ս է այն ծագել, և ի՞նչն է նրա պատճառը:


Ձայն բարբառո հանապատի
Այս արտահայտությունը կենցաղում օգտագործվում է որպես անարձագանք, առանց պատշաՃ ուշադրության մնացած խոսք, կոչ: Հովհաննես Մկրտչի քարոզչության օրերին հրեա ղեկավարները Երուսաղեմից քահանաներ և ղևտացիներ ուղարկեցին նրա մոտ: Նրանք ցանկանում էին պարզել, թե ով է Հովհաննեսը, արդյո՞ք Քրիստոսն է կամ մարգարե, և կամ գուցե Եղիա՞ն է: Հովհաննեսը նրանց հարցերին բացասական պատասխան տվեց: «Ուրեմն ասա՛ մեզ, ո՞վ ես դու, որպեսզի մի պատասխան տանք մեզ ուղարկողներին: Դու ի՞նչ ես ասում քո մասին»: Հովհաննեսը պատասխանեց. «Ես անապատում կանչողի ձայնն եմ, ինչպես ասում է Եսայի մարգարեն, հարթեցե՛ք Տիրոջ ճանապարհը»:


Ձեռքերը լվանալ
Այս արտահայտությունն օգտագործվում է հետևյալ իմաստով`ինչ-որ բանի պատասխանատվությունից հրաժարվել, ինչ-որ բանի չխառնվել, չմասնակցել:
Մատթեոսի Ավետարանի 27-րդ գլխի 11-26 համարներում նկարագրվում է Հիսուսի դատավարությունը հռոմեական դատարանում: Պիղատոսը հարցնում է . «Ի՞նչ անեմ Հիսուսին`Քրիստոս կոչվածին»: Բոլորը բարձր աղաղակում են. «Թող խաչվի՛»: Պիղատոսը, երբ տեսնում է, որ օգուտ չունի շարունակելը և, ընդհակառակը, ամբոխի մեջ ավելի մեծ խռովություն է առաջանում, ջուր վերցնելով, ձեռքերը լվանում է ժողովրդի առաջ և ասում. «Անպարտ եմ այս արդար մարդու արյունից. դո՛ւք գիտեք»: Ամբողջ ամբոխը պատասխանում է. «Նրա արյունը թող մեզ և մեր զավակների վրա լինի»:


Ավետյաց երկիր
Սա մի վայր է, ուր լիություն ու երջանկություն են տիրում: Սա մի ցանկալի բան է, թվում է, թե երջանկության գագաթնակետն է:
Պողոս առաքյալը Եբրայեցիներին ուղղված թղթի 11-րդ գլխում նախնիների օրինակելի հավատը նկարագրելիս Աբրահամի համար գրում է. «Հավատով նա պանդուխտ դարձավ Ավետյաց երկրում, ինչպես օտարության մեջ, վրանների տակ բնակվեց Իսահակի և Հակոբի հետ միասին, որոնք ժառանգակից էին նույն խոստման. քանզի սպասում էր հիմքերով հաստատված քաղաքին, որի ճարտարապետն ու արարիչը Աստված է»:


Ոչ միայն հացով
Միայն հացով չի ապրի մարդ. սա նշանակում է, որ մարդ արարածը պետք է մտահոգվի ոչ միայն իր նյութական, այլև հոգևոր պահանջմունքների համար:
Հիսուսը Սուրբ Հոգու կողմից տարվեց անապատ՝ փորձվելու սատանայից: Նա քառասուն օր և քառասուն գիշեր ծոմ պահելուց հետո քաղց զգաց: Եվ հենց այդ ժամանակ փորձիչը`սատանան, մոտեցավ Նրան և ասաց. «Եթե Աստծո Որդին ես, ասա, որ այս քարերը հաց դառնան»: Հիսուսը պատասխանեց. «Օրենքում գրված է. «Մարդ միայն հացով չի ապրում, այլ Աստծո բերանից ելած ամեն խոսքով»:


Ոսպապուր կամ անդրանկության իրավունքի վաճառք
Աստվածաշնչյան այս արտահայտությունն օգտագործվում է այն իմաստով, որ մեկը հրաժարվում է ինչ-որ բանից հանուն շահի, օգուտի: Ռեբեկայի արգանդում որդիները պայքարում էին միմյանց հետ, «բախվում էին» իրար: Այդ պայքարը ցույց էր տալիս երկվորյակների ապագա թշնամությունը: Համաձայն ավանդության` նրանք դեռ իրենց մոր արգանդում էին միմյանց հետ վիճարկում անդրանկության իրավունքը: Հենց անդրանկությունն էր իրավունք տալիս ստանալու Աբրահամի և Իսահակի հոգևոր օրհնությունը: Եսավը երդվում է և իր անդրանկությունը վաճառում Հակոբին, իսկ Հակոբը Եսավին տալիս է հաց ու ոսպապուր: Սա ուտում է, խմում ու գնում իր գործին: Այսպիսով Եսավն արհամարհում է իր անդրանկությունը: Ահա այսպիսին է Եսավի ամբողջ կյանքի պատկերը` ուտել, խմել, վեր կենալ ու գնալ, չխորհել այն մասին, թե ուր ես գնում, որտեղից հեռանում, նյութական բարիքների համար ինչ գին վճարում:


Ունայնություն ունայնությանց
Այս արտահայտությունը մատնանշում է մանրախնդիր հոգսերը, այն բոլոր չնչին, անօգուտ բաները, որոնք մնայուն, իսկական արժեք չունեն: «Ունայնություն ունայնությանց,- ասաց Ժողովողը,- ունայնություն ունայնությանց. ամեն ինչ ունայն է»:
Հնագույն ժամանակների Մերձավոր Արևելքին բնորոշ իմաստնական գրականության սահմաններում կարելի է առանձնացնել հատուկ ժանր` այսպես կոչված հոռետեսական գրականությունը: Աստվածաշնչում այդ ժանրը ներկայացված է միայն Ժողովողի գրքով, սակայն Ժողովողի գրքի հոռետեսությունը մի փոքր այլ բնույթի է: Սովորական հոռետեսական գրականության ստեղծագործության համար բնորոշ էր մռայլ անելանելիությունը, որը չէր թողնում հույսի և ոչ մի նշույլ: Քրիստոնեական կյանքը նույնպես լի է խնդիրներով, և այդ պատճառով Ժողովողի խոսքերը ներկայացնում են ոչ միայն պատմական հետաքրքրություն, այլև արդիական են և այսօր: