Տաղարան

Տաղարան

«Տաղարան» հաղորդաշարը նվիրված է հայ երաժշտության հոգևոր և ժողովրդական ճյուղերին: Հաղորդաշարի մտահղացման հիմքում ազգային երաժշտական մշակույթի նշված երկու ճյուղերի ազգակցության գաղափարն է, որն առաջին անգամ գիտական հիմնավորում է ստացել Կոմիտասի կողմից: Հաղորդաշարի շրջանակներում փորձում ենք դիտարկել այս երկու ճյուղերի առնչության եզրերը, ներկայացնել նշված դրանց պատմական զարգացման փուլերը և ժանրային դրսևորումները, նկարագրել ժողովրդական ծեսի և եկեղեցական արարողակարգի երաժշտական բաղադրիչը, անդրադառնալ հոգևոր երգարվեստի հանճարների ստեղծագործությանը, ինչպես նաև քննարկել հայ միջնադարագիտության և ժողովրդական բանահյուսության արդի խնդիրները` տվյալ ոլորտների ներկայացուցիչների մասնակցությամբ:  

 

Կանոնի ժանրը հայ հոգևոր երգարվեստում (Մաս Բ)
05/03/2024

Կանոնի ժանրը հայ հոգևոր երգարվեստում (Մաս Բ)

Հայ հոգևոր երգարվեստի գոյության առաջին երեք դարերի ընթացքում ստեղծվել էր յուրաքանչյուր եկեղեցական տոնին նվիրված տարբեր հոգևոր երգերի մի ստվար զանգված: VIII դարից սկսած՝ միևնույն տոնի համար նախատեսված հոգևոր երգերը միավորվում են ութ մասից բաղկացած շարքում: Շարքի յուրաքանչյուր միավոր ստանում է «շարական» անունը, իսկ ամբողջական շարքը կոչվում է «կանոն», «կարգ» կամ «սարք»: Ամեն մի կանոն կազմված է ութ տարբեր տեսակի շարականներից, որոնցից յուրաքանչյուրն ունի իր անունը: Հաղորդաշարի երկու թողարկումներ նվիրված են կանոնի կազմում ընդգրկված շարականների դիտարկմանը:

Կանոնի ժանրը հայ հոգևոր երգարվեստում (Մաս Ա)
05/03/2024

Կանոնի ժանրը հայ հոգևոր երգարվեստում (Մաս Ա)

Հայ հոգևոր երգարվեստի գոյության առաջին երեք դարերի ընթացքում ստեղծվել էր յուրաքանչյուր եկեղեցական տոնին նվիրված տարբեր հոգևոր երգերի մի ստվար զանգված: VIII դարից սկսած՝ միևնույն տոնի համար նախատեսված հոգևոր երգերը միավորվում են ութ մասից բաղկացած շարքում: Շարքի յուրաքանչյուր միավոր ստանում է «շարական» անունը, իսկ ամբողջական շարքը կոչվում է «կանոն», «կարգ» կամ «սարք»: Ամեն մի կանոն կազմված է ութ տարբեր տեսակի շարականներից, որոնցից յուրաքանչյուրն ունի իր անունը: Հաղորդաշարի երկու թողարկումներ նվիրված են կանոնի կազմում ընդգրկված շարականների դիտարկմանը:

Սաղմոսերգություն
05/03/2024

Սաղմոսերգություն

Հաղորդումն անդրադառնում է հայ հոգևոր երգարվեստի հնագույն շերտը ներկայացնող սաղմոսերգությանը` իր տարբեր ժանրային դրսևորումներով, որոնց շարքում կենտրոնական տեղ է գրավում սաղմոսը:

«Կռունկ» երգի չորս տարբերակները
05/03/2024

«Կռունկ» երգի չորս տարբերակները

Ուշ միջնադարում ստեղծված «Կռունկ» երգը հայ պանդխտության երգերի կամ անտունիների ժանրի գլուխգործոցներից է: Իր գոյության ընթացքում այն ստացել է խորհրդանիշի իմաստ` դառնալով հայ ժողովրդի պատմական ճակատագրի գեղարվեստական ընդհանրացումը: «Կռունկ» երգը մեզ հասել է բանավոր ավանդույթով փոխանցված և 20-րդ դարում գրառված բազմաթիվ տարբերակներով, որոնցից չորսը դիտարկվում են հաղորդման ընթացքում:

Սահակադուխտ և Խոսրովիդուխտ
05/03/2024

Սահակադուխտ և Խոսրովիդուխտ

Հաղորդումը նվիրված է VIII դարի հայ կին շարականագիրների` Սահակադուխտի և Խոսրովիդուխտի երաժշտաբանաստեղծական գործունեությանը:

Ս. Խաչին նվիրված շարականներ
05/03/2024

Ս. Խաչին նվիրված շարականներ

Հաղորդումն անդրադառնում է Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցու Խաչի տոներին և դրանց վերաբերող շարականներին։

«Կարոս խաչ» վիպերգը
05/03/2024

«Կարոս խաչ» վիպերգը

Հաղորդումը նվիրված է «Կարոս խաչ» վիպերգին, որը հայ ժողովրդական երաժշտական բանահյուսության մեջ խաչի պաշտամունքի առավել ինքնատիպ ու բարձրարժեք արտացոլումներից է։

Բալուի տարածաշրջանի երաժշտական բանահյուսությունը (մաս Բ)
23/08/2023

Բալուի տարածաշրջանի երաժշտական բանահյուսությունը (մաս Բ)

Հաղորդման երկու թողարկումները նվիրված են պատմական Հայաստանի Տիգրանակերտի նահանգի Բալու կամ Բալահովիտ գավառի երաժշտական բանահյուսությանը: Հաղորդման համար հիմք է ծառայել Պետրոս Ալահայտոյանի «Բալուի (եւ տարածաշրջանի) երաժշտական-ազգագրական հաւաքածոյ» (Գլենդել, 2009) աշխատությունը: Երկու թողակումների ընթացքում հնչում են Բալուից սերող երգասաց Մարո Նալբանդյանի կատարումները, որոնք զետեղված են նշված աշխատությանը կից երկու ձայնասկավառակներում:

 

Բալուի տարածաշրջանի երաժշտական բանահյուսությունը (մաս Ա)
23/08/2023

Բալուի տարածաշրջանի երաժշտական բանահյուսությունը (մաս Ա)

Հաղորդման երկու թողարկումները նվիրված են պատմական Հայաստանի Տիգրանակերտի նահանգի Բալու կամ Բալահովիտ գավառի երաժշտական բանահյուսությանը: Հաղորդման համար հիմք է ծառայել Պետրոս Ալահայտոյանի «Բալուի (եւ տարածաշրջանի) երաժշտական-ազգագրական հաւաքածոյ» (Գլենդել, 2009) աշխատությունը: Երկու թողակումների ընթացքում հնչում են Բալուից սերող երգասաց Մարո Նալբանդյանի կատարումները, որոնք զետեղված են նշված աշխատությանը կից երկու ձայնասկավառակներում:

 

«Սասնա ծռեր» էպոսի երգվող հատվածները
16/08/2023

«Սասնա ծռեր» էպոսի երգվող հատվածները

«Սասնա ծռեր» էպոսը հայ ժողովրդի դարավոր իմաստության ամփոփումն է, ազգային բնավորության հիմքը կազմող հայրենասիրության, խիզախության, արդարամտության, ազնվության ու մեծահոգության գեղարվեստական թանձրացումը: Հաղորդումը նվիրված է էպոսի որոշ երգվող հատվածների դիտարկմանը:

 

Սբ Գրիգոր Նարեկացու տաղերը
16/08/2023

Սբ Գրիգոր Նարեկացու տաղերը

Տաղը հայ միջնադարյան մասնագիտացված (պրոֆեսիոնալ) երգարվեստի հիմնական ժանրերից է, որը դրսևորվել է ժողովրդական և հոգևոր երաժշտության ոլորտում: Հոգևոր տաղերը բուռն ծաղկում են ապրել X դարում` իրենց կատարյալ մարմնավորումը ստանալով Սբ. Գրիգոր Նարեկացու ստեղծագործության մեջ: Հաղորդման ընթացքում դիտարկվում են Ս. Գ. Նարեկացու Հարության տաղերը:

 

Սբ Պատարագ (մաս Բ)
16/08/2023

Սբ Պատարագ (մաս Բ)

Հաղորդումը նվիրված է Հայ Առաքելական Սբ Եկեղեցու կենտրոնական ծեսի՝ սբ Պատարագի ընթացքում կատարվող հիմնական երաժշտաբանաստեղծական հատվածներին։

 

Սբ Պատարագ (մաս Ա)
16/08/2023

Սբ Պատարագ (մաս Ա)

Հաղորդումը նվիրված է Հայ Առաքելական Սբ Եկեղեցու կենտրոնական ծեսի՝ սբ Պատարագի ընթացքում կատարվող հիմնական երաժշտաբանաստեղծական հատվածներին։

 

Մեսրոպ Մաշտոց
16/08/2023

Մեսրոպ Մաշտոց

Հայոց գրերի ստեղծող և հայ գրականության հիմնադիր սբ Մեսրոպ Մաշտոցը նաև հայ հոգևոր երաժշտության սկզբնավորողն է: Հաղորդումը նվիրված է Մեսրոպ Մաշտոցի երաժշտական գործունեությանը, որն ազգային մշակույթի պահպանման գործում ոչ պակաս դեր ունեցավ, քան հայերեն գիրն ու գրականությունը: