Այսօրվա մեր եթերաժամը նվիրված է առաջին երգչախմբերի ստեղծման պատմությանը։

Երաժշտական գործիքների պատմությանն ու լեգենդներին նվիրված շարքից այսօր կխոսենք աշխարհի ամենածանր ու ամենամեծ համարվող երեք զանգերի մասին:

Այսօրվա մեր եթերաժամը նվիրված է զանգերի ստեղծման պատմությանն ու դրանց նշանակությանը մարդկանց կյանքում։

Այսօրվա մեր եթերաժամին «կուղևորվենք» դեպի Հին Չինաստան՝ ծանոթանալու երկրի երաժշտության պատմության որոշ մանրամասների։

Մեր նախորդ եթերաժամին խոսեցինք Հին Եգիպտոսի և Հին Հունաստանի երաժշտության մասին։ Շարունակելով թեման՝ այսօր կանդրադառնանք Հին Հռոմի և Հին Հայաստանի երաժշտությանը։

Մեր նախորդ հաղորդաժամին իմացանք, թե նախնադարյան մարդն ինչու և ինչպես է ստեղծել երաժշտությունն ու առաջին երաժշտական գործիքները:
Այսօր կխոսենք Հին աշխարհի, մասնավորապես՝ Հին Եգիպտոսի ու Հին Հունաստանի երաժշտության ու դրա դերի մասին։

Մեր առաջիկա հաղորդումներում կխոսենք երաժշտության և երաժշտական գործիքների ստեղծման պատմության մասին։ Իսկ այսօր կփորձենք հասկանալ՝ ինչու և ինչպես է մարդ արարածը սկսել ստեղծել երաժշտություն, ավելի ճիշտ՝ պարզունակ հնչյուններ, որոնք ժամանակի ընթացքում դարձել են մարդկային ինքնարտահայտման հզոր միջոց։

Թողարկումը նվիրված է Գեորգի Սվիրիդովի երկերի ամենահայտնի շարքին, որը կոմպոզիտորն անվանել է «Երաժշտական պատկերներ՝ ըստ Ալեքսանդր Պուշկինի «Ձյունահողմ» վիպակի»։

1878 թվականին Լայպցիգի «Բարթհոլֆ Զենֆ» հրատարակչատանը լույս է տեսնում իսպանացի կոմպոզիտոր Պաբլո Սարասատեի 20-րդ օպուսը՝ «Գնչուական մեղեդիները»: Հինգ տարի անց՝ 1883 թվականին, Սարասատեն մի տարօրինակ նամակ է ստանում հունգար կոմպոզիտոր Էլեմեր Սենտիրմայից, որը հայտնում է, որ «Գնչուական մեղեդիների» մասերից մեկն իր ստեղծածն է։

Բեթհովենի «Հերոսական» սիմֆոնիայով սկսվել է եվրոպական սիմֆոնիզմի մի նշանակալից դարաշրջան: Սիմֆոնիան ստեղծվել է կոմպոզիտորի համար հոգեբանական չափազանց ծանր շրջանում:

Հաղորդման վերջում սիմֆոնիայի I և II մասերը կներկայացնի Բեռլինի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբը` Հերբերտ ֆոն Կարայանի ղեկավարությամբ:

Այսօրվա հաղորդաժամը նվիրված է չեխ կոմպոզիտոր Անտոնին Դվորժակի «Սլավոնական պարեր» երկի ստեղծման պատմությանը: Այն կարող եք ունկնդրել հաղորդման վերջում՝ Քլիվլենդի սիմֆոնիկ նվագախմբի կատարմամբ: Դիրիժոր՝ Ջորջ Սելլ:

Լեհ կոմպոզիտոր Միխալ Օգինսկու «Հրաժեշտ հայրենիքին» պոլոնեզը համարվում է ժամանակակից Լեհաստանի երաժշտական խորհրդանիշներից մեկը։ Ժամանակին առաջարկվել է այն դարձնել երկրի պետական օրհներգ, սակայն այդ գաղափարից հրաժարվել են՝ ստեղծագործության բարդ մեղեդայնության պատճառով, որն այն դժվար է դարձնում երգելու համար։

Վաղնջական ժամանակներից հիասքանչ ու նրբագեղ կարապի մասին լեգենդներ ու առասպելներ են հյուսել՝ նրան համարելով մաքրության ու վեհության խորհրդանիշ: Կարապի գեղեցկությունը ոգեշնչել է մի շարք գրողների, նկարիչների ու կոմպոզիտորների, որոնց թվում` նաև ֆրանսիացի կոմպոզիտոր Կամիլ Սեն-Սանսին: Վերջինիս «Կենդանիների դիմակահանդես» սյուիտից «Կարապը» պիեսին կանդրադառնանք մեր այսօրվա հաղորդաժամին։

Միջնադարյան բենեդիկտյան Բենեդիկտբոյեռն (կամ կարճ՝ Բոյեռն) վանքը Գերմանիայի Բավարիա երկրամասում է: Տարիներ շարունակ տեղի վանականները հավաքել ու պահպանել են տարբեր բովանդակության գրքեր: Դրանցից թերևս ամենահայտնին «Կարմինա Բուրանա» ժողովածուն է, որը լատիներենից թարգմանաբար նշանակում է «Բոյեռնի երգերը»: Ժողովածուի նյութերի տարածմանը մեծապես նպաստել է գերմանացի կոմպոզիտոր և մանկավարժ Կառլ Հայնրիխ Մարիա Օրֆը՝ գրելով իր հայտնի «Կարմինա բուրանա» բեմականացված կանտատը:

Բոլերոն իսպանական ազգային պար է, որի առաջին տարատեսակները երևան են եկել 18-րդ դարի երկրորդ կեսից։ 19-րդ դարում բոլերոն այնպիսի մեծ համբավ է վայելել, որ ոչ միայն ազնվականներն են այն պարել, այլև այն դարձել է երաժշտական թատրոնի մաս, և սկսել են սովորեցնել դասական բալետի կանոններով:

1735 թվականին իտալացի կոմպոզիտոր, ջութակահար և երգեհոնահար Ջովաննի Բատիստա Պերգոլեզին Իտալիայի Նեապոլ քաղաքից, որտեղ նա ապրում և ստեղծագործում էր, տեղափոխվում է մերձակա Պոցուոլի փոքրիկ գյուղաքաղաքի ֆրանցիսկյան միաբանության վանքը: Պատճառը տուբերկուլոզ հիվանդությունն էր, որը մեկ տարի անց՝ 1736 թվականի մարտի 16-ին, խլեց 26-ամյա կոմպոզիտորի կյանքը: Հենց այս մեկ տարվա ընթացքում էլ երաժիշտը ստեղծում է իր ամենանշանակալից ստեղծագործությունը՝ «Ստաբատ մատեր» ֆա մինոր կանտատը։

Օրորոցային երգը երաժշտական բանահյուսության ամենահին ժանրերից է՝ մարդկության պատմության նախապատմական շրջանից։ Ամեն ժողովուրդ ունեցել է իր դիցաբանությանը, աշխարհայացքին և փիլիսոփայությանը բնորոշ օրորոցայիններ, որոնցում մինչ օրս գրեթե ոչինչ չի փոխվել։

Աշխարհի ամենազարմանահրաշ՝ «երգող» քարանձավը Շոտլանդիայում է՝ Ստաֆա կղզում…

XIV-XV դարերում արևմտաեվրոպական մշակույթն ամբողջությամբ «հեղեղված» էր մահվան թեմայով։ Արվեստի նման ուղղությունը շուտով ստանում է իր անվանումը՝ «Դանս Մակաբր» կամ «Մահվան պար»:

Վլտավան Չեխիայի ամենաերկար գետն է (շուրջ 430 կիլոմետր)՝ Էլբայի ձախ վտակը: Չեխիայի ողջ պատմության ընթացքում այն կարևոր դեր է կատարել երկրի կյանքում: Իսկ չեխ կոմպոզիտոր Բեդրժիխ Սմետանայի «Վլտավա» սիմֆոնիկ պոեմը համարում են երկրի ոչ պաշտոնական օրհներգը:
Հենց այս հանճարեղ երկի ստեղծման մասին էլ կխոսենք այսօր: