Գրականություն և թատրոն. անքակտելի կապով՝ ծնունդ են տալիս դրամատուրգիային: Սակայն, պարզվում է, այսօր քիչ են պիեսներ գրվում…

Անգլիացի գրող և հրապարակախոս Ջորջ Օրվելի «Անասնաֆերմա» վեպն այլաբանական արձակի տեսակ է, որը բազմաձայն կերպարների առատությամբ ստեղծում է հասարակության և պետության հետաքրքիր պատկեր: Այն այսօր ամբողջ աշխարհում կարդացվող ամենահետաքրքիր ստեղծագործություններից է…

Անգլիացի նշանավոր գրող Ուիլյամ Գոլդինգը 1983 թվականին արժանացավ Նոբելյան մրցանակի: Նրան գրական հռչակ բերեց «Ճանճերի տիրակալը» վեպը, որը զգուշացնում էր ֆաշիզմի վտանգի մասին: Այլաբանություններն այստեղ ընդհանրական պատկերացումներ են տալիս աշխարհի և ժամանակի մասին և կրում են փիլիսոփայական բնույթ:

Երիտասարդ բանաստեղծը խոսում է գրի, կրթության, գրականության դասագրքերի և այլ իրողությունների շուրջ…

20-րդ դարի քսանականներին շվեդական գրականության մեջ ակնառու է արվեստի և իրականության մերձեցումը: Վիթխարի նշանակություն ունեցավ Անրի Բարբյուսի ղեկավարած «Կլարտե» գրական ամսագրի ազդեցությունը, և գրականության մեջ ի հայտ եկան մոդեռնիստական տրամադրություններ…

Կինո և գրականություն. որքան մոտ են, այնքան էլ՝ հեռու: Տարածության և ժամանակի, լույսի և գույնի մասին պատմում են ամենայն մանրամասնությամբ, բայց և հաճախ են փոխում իրենց լեզուները՝ ստեղծելով առեղծվածային և նոր աշխարհ…

Հաղորդումն անդրադարձ է 20-րդ դարի առաջին կեսի Կուբայի գրականությանը: Արձակագիրների մեջ առանձնացան Կառլոս Լյովեյրան, Ալֆոնսո Էռնանդես Կատան, Ալեխո Կարպենտիերը: Բանաստեղծական ժողովածուները և շարքերն աչքի էին ընկնում ազատության ձգտմամբ, ժողովրդական ստեղծագործության ազդեցությամբ: 20-ականների վերջին հանդես եկավ Նիկոլաս Գիլյենը: Նրա «Սոնի մոտիվներով» բանաստեղծական շարքը հագեցած է ժողովրդական երգի և պարի ռիթմերով:

Ֆրանսիացի գրող, լրագրող և հեղափոխական Անրի Բարբյուսին գրական հռչակ բերեց «Կրակը» վեպը, որը նվիրված է զանգվածային գիտակցության հեղափոխականացմանը…

Անտոնիո Մաչադոյին ընդունված է անվանել «98-ի սերնդի» ներկայացուցիչ, որի բանաստեղծական առաջին՝ «Անձկություն» ժողովածուի ծնունդը համընկավ իսպանացի նշանավոր բանաստեղծ Խուան Ռամոն Հիմենեսի «Տխուր մեղեդիներ» ժողովածուի լույս տեսնելու հետ: Մաչադոյի բանաստեղծական աշխարհը խիստ ինքնատիպ է: Անձնական խոր ապրումներին, կասկածանքներին հավասար հնչում են բազմաթիվ հարցեր, որոնք արտահայտում են նրա տագնապները ներկայի և ապագայի համար: Անմասն չեն նաև հայրենի բնաշխարհն ու մեղեդային արտահայտչաձևերը:

Ամերիկացի գրող՝ արձակագիր, բանաստեղծ, դրամատուրգ Գերտրուդ Սթայնը կարողացավ նոր ընթացքի մեջ դնել գրական տեքստը, նոր պատկերով ներկայացնել իրականությունը, ստեղծել դիմանկարի հետաքրքիր վրձնումներ՝ այսպիսով ևս մեկ էջ բացելով հսկայածավալ համաշխարհային գրականության մեջ:

Բավականին խայտաբղետ պատկեր ունի ժամանակակից հայ գրականությունը: Գրվում են ամենատարբեր որակների գրական երկեր, և ընթերցողն էլ պիտի տաղանդավոր լինի, որ ընտրություն անի: Ինչով է առանձնանում արդի գրականությունը, ինչպես կարելի է հասնել ընթերցողի սրտին…

20-րդ դարի 20-ականներին լեհական գրականությունը զգալի փոփոխություններ կրեց: Նորարար սկսեցին համարվել ֆուտուրիստները, որոնք հանդես էին գալիս քերականական, ուղղագրական կանոնների դեմ: Գործում էր ‹‹Սկամանդր›› գրական խմբակը: Լավագույն բանաստեղծներ էին համարվում Վլադիսլավ Բրոնևսկին, Յուլիան Տուվիմը, իսկ արձակագիրներ՝ Լեոն Կրուչկովսկին, Մարիա Դոմբրովսկան, Վիտոլդ Գոմբրովիչը…

Հաղորդումը նվիրված է գերմանացի նշանավոր վիպագիր Էրիխ Մարիա Ռեմարկին: Արտասովոր ճակատագիր բաժին հասավ այս գրողին: 17 տարեկան պատանին, որը նոր էր ավարտել գիմնազիան, ռազմաճակատ մեկնեց և վիրավորվեց հինգ անգամ: Պատերազմից հետո նա ուսուցչություն էր անում գավառում, հետո տեղափոխվեց Բեռլին: Ռեմարկը վերցրեց մոր անվան երկրորդ բաղադրիչը՝ Մարիա, երբ կորցրեց նրան: Կարիքները հոգալու համար պատրաստ էր ցանկացած աշխատանքի: Ուսուցիչ, մրցարշավորդ, առևտրի բնագավառի ծառայող, խմբագիր, լրագրող. մասնագիտություններ, որոնք իրենց արտացոլումը գտան նրա հերոսների կերպարներում:

Այսօր տպագրվում են բազմաթիվ գրքեր, որոնք վաճառվում են, նվիրվում: Սակայն նրանցից շատ քչերն են արժանանում ընթերցված լինելու երջանկությանը: Ո՞րն է գաղտնիքը… Այս և նման այլ հարցերի պատասխանում է գրող, մշակութային լրագրող և գրականագետ Կարինե Ռաֆայելյանը:

Արգենտինացի արձակագիր, դրամատուրգ, թարգմանիչ և բանաստեղծ Խուլիո Կորտասարը սիրված է իր հայրենիքում, բայց նրան այսօր թարգմանում և ընթերցում են ամբողջ աշխարհում: Պատճառը նրա գրականության մեջ թևածող ազատության տենչն է, որին նվիրել է բազմաթիվ ստեղծագործություններ: Կիրառելով ֆանտաստիկայի տարրը՝ նա ավելի հետաքրքիր է դարձրել վիպական իրականությունը…

Ավստրիացի գրող Ռայներ Մարիա Ռիլկեն մեծ ազդեցություն է թողել համաշխարհային գրականության վրա: Նրա բանաստեղծական շարքերը, նամականին, հոդվածները ուսումնասիրության հարուստ նյութ են գրականագետների և արվեստի պատմաբանների համար: Աշխարհի ամենամեծ քնարերգուի գրքերը շարունակում են վերահրատարակվել ոչ միայն գրողի հայրենիքում, այլև նրա սահմաններից դուրս:  

Հաղորդումը նվիրված է իսպանացի նշանավոր բանաստեղծ և դրամատուրգ Ռաֆայել Ալբերտիին, որն այսպես է հիշում իր գրական մուտքը. «Մենք պոեզիա մտանք ծանր և անհանգիստ ժամանակներում:  Եվ պիտի նոր աշխարհ հայտնաբերեինք, որպեսզի այնտեղ գտնեինք այն իրականությունը, որը մեզ ոչինչ չէր հուշելու…»:

Դանիական գրականությունը 20-րդ դարի առաջին կեսին ներկայանում է բազմաշերտ, բազմատարր և հետաքրքիր: Հանդես են գալիս մեծ թվով տաղանդավոր գրողներ, ովքեր իրենց ստեղծագործություններով պատկերում են ազատասեր ժողովուրդների ճակատագիրը…

Ինչ է գրականությունը այսօրվա երիտասարդի համար, ինչ է նա կարդում այսօր…
Զրույց Հայ-ռուսական համալսարանի մագիստրանտ, Անդրեյ Վոզնեսենկու անվան կրթաթոշակի արժանացած Հասմիկ Երիցյանի հետ:

Ֆրանսիացի վիպագիր և էսսեիստ, մոդեռնիզմի ներկայացուցիչ Մարսել Պրուստի «Կորուսյալ ժամանակի որոնումներ»-ը համարվում է 20-րդ դարի ամենակարևոր վեպերից մեկը: Գրողն ապրել է այնպիսի դարաշրջանում, երբ Եվրոպան ցնցվում էր սոցիալական ալեբախումներից: Եվ այդ նույն ժամանակ գրված այս վեպում գրողին հետաքրքրում են ոչ թե պատմական կամ քաղաքական իրադարձություններ, այլ գիտակցական հոսքով ժամանակը, հիշողությունը հետ բերելու երևակայական աշխարհը: