Համաշխարհային դասական երաժշտություն

Համաշխարհային դասական երաժշտություն

Դասական երաժշտության պատմություն: Մեծ կոմպոզիտորների կյանքը և ստեղծագործությունները: Կատարողական արվեստ: Դասական երաժշտության մեծանուն կատարողների կյանքը և վաստակը: Դասական երաժշտությունը արդի աշխարհում: Ժամանակակից կոմպոզիտորներ և կատարողներ: Այս ամենի մասին` «Համաշխարհային դասական երաժշտություն» հաղորդաշարի հաղորդումներում:

 

Աշխարհահռչակ դաշնակահար Ալեքսեյ Լյուբիմով (մաս Ա)
17/09/2024

Աշխարհահռչակ դաշնակահար Ալեքսեյ Լյուբիմով (մաս Ա)

Հաղորդումը ներկայացնում է միջազգային մրցույթների դափնեկիր, պրոֆեսոր Ալեքսեյ Լյուբիմովին որպես Հայաստանի մեծ բարեկամ, որը մոտ կես դար ստեղծագործական կապեր ունի մեր արվեստասերների հետ: Այդ են վկայում նրա անմոռանալի համերգները, դասախոսությունները, հանդիպումները: Հաղորդման ընթացքում հնչում են Լյուբիմովին նվիրված՝ Տ. Մանսուրյանի «Երեք պիես» շարքը՝ հենց դաշնակահարի կատարմամբ, և նրան նվիրված մեկ այլ գործ՝ Վալենտին Սիլվեստրովի 2-րդ սոնատը, որը մանրամասն վերլուծվում է։

 

Ալբերտ Էյնշտեյնը, Մոցարտը և տիեզերքի ներդաշնակությունը (մաս Բ)
10/09/2024

Ալբերտ Էյնշտեյնը, Մոցարտը և տիեզերքի ներդաշնակությունը (մաս Բ)

Հաղորդման երկրորդ մասում լուսաբանվում է Էյնշտեյնի վերաբերմունքը կոմպոզիտորների հանդեպ, որոնց նա բաժանում է երկու խմբի՝ սուբյեկտիվ, եսակենտրոն և «ես»-ից ձերբազատված, օբյեկտիվ արվեստագետների, որոնցից ամենակատարյալը նա համարում է Մոցարտին: Նաև զուգահեռ է անցկացվում Մոցարտի և Էյնշտեյնի՝ կյանքի ու մահվան վերաբերյալ փիլիսոփայական մոտեցումների միջև:

Ալբերտ Էյնշտեյնը, Մոցարտը և տիեզերքի ներդաշնակությունը (մաս Ա)
03/09/2024

Ալբերտ Էյնշտեյնը, Մոցարտը և տիեզերքի ներդաշնակությունը (մաս Ա)

Հաղորդման առաջին մասը ներկայացնում է Էյնշտեյնի խոհերը, գաղափարները տիեզերքի, աստղազարդ երկնքի և արվեստի ներդաշնակության վերաբերյալ և մեծ ֆիզիկոսի ակնկալիքն ու պահանջը, որ մարդիկ, հաղորդակցվելով այդ իդեալներին, դառնան կատարյալ, ինչպես «Երկնավոր Հայրն է կատարյալ»:

Յոհաննես Բրամս, «Ճակատագրի երգը»
20/08/2024

Յոհաննես Բրամս, «Ճակատագրի երգը»

Հաղորդումը նվիրված է Բրամսի «Ճակատագրի երգը» կանտատին՝ գրված Հյոլդեռլինի խոսքերով։ Կանտատում հակադրվում են երկնաբնակների երանավետ, ազատ կյանքը և ճակատագրին ենթակա երկրաբնակների տառապալից գոյությունը այս «անհյուրընկալ» աշխարհում։

Կոմիտասը և հայոց ազգային ինքնությունը (մաս Բ)
13/08/2024

Կոմիտասը և հայոց ազգային ինքնությունը (մաս Բ)

Հաղորդման 2-րդ մասը նվիրված է Կոմիտասի առաքելությանը, ով հայության գոյության բախտորոշ ժամանակաշրջանում իր կյանքի նպատակը դարձրեց հայ ժողովրդական երգի փրկությունը, բազմաձայնումը, այդ հիմքի վրա հայ ազգային կոմպոզիտորական դպրոցի հիմնադրումը:

Կոմիտասը և հայոց ազգային ինքնությունը (մաս Ա)
30/07/2024

Կոմիտասը և հայոց ազգային ինքնությունը (մաս Ա)

«Հայ ժողովրդի փրկությունը նրա հոգեկան զարգացման մեջ է» (Կոստան Զարյան): Հաղորդումը լուսաբանում է երաժշտության ազդեցությունը մարդկային հոգու և հասարակության վրա: Ներկայացվում է Կոմիտասի գործունեությունը Միջազգային երաժշտական ընկերության համաժողովներում, որտեղ նա գիտականորեն և գործնականորեն հաստատեց, որ հայն ունի իր ինքնուրույն երաժշտությունը:

 

Կոմիտասի «Գիշերերգ»-ը շշնջում է «Խաղաղութիւն ամենեցուն»
16/07/2024

Կոմիտասի «Գիշերերգ»-ը շշնջում է «Խաղաղութիւն ամենեցուն»

Հաղորդման առանցքում Կոմիտասի «Գիշերերգն» է՝ Գյոթեի խոսքերով: Հաղորդման հեղինակը վերլուծում է երգը, ներկայացնում այն Կոմիտասի գործերի համատեքստում, զուգահեռներ անցկացնում Ֆերենց Լիստի ու Ֆրանց Շուբերտի համանուն երգերի հետ: Անդրադառնում է նաև Արևելքի և Արևմուտքի մշակութային ներդաշնակման և այլ խնդիրներին։

Բարոկ երաժշտության հովերով
09/07/2024

Բարոկ երաժշտության հովերով

Հաղորդումն անդրադառնում է 20-րդ դարում բարոկ ժամանակաշրջանի երաժշտության ու թանգարանային, բնիկ նվագարանների գործածման, կատարողական ոճի, սկզբունքների «վերածննդին», «ավթենտիկ կատարողականության» ուսուցմանը և տարածմանը։

Խորեն Պալյան
11/06/2024

Խորեն Պալյան

Հաղորդումը նվիրված է հոգևոր երգարվեստի հայտնի գիտակ և կատարող Խորեն Պալյանի հիշատակին: Հաղորդման հեղինակն անդրադառնում է անվանի երգչի առաքելությանը՝ հոգևոր, ինչպես նաև ազգային-հայրենասիրական երգի քարոզչությանը՝ սկսած անհավատության տարիներից մինչև նրա երկրային կյանքի ավարտը: Պալյանի համատեղ համերգները Լուսինե Զաքարյանի և երգեհոնահար Վահագն Ստամբոլցյանի հետ մեծապես նպաստել են սերունդների քրիստոնեական դաստիարակությանը, մեծացրել Հայաստանի համբավը միջազգային ասպարեզում:

 

Սրտից սիրտ
28/05/2024

Սրտից սիրտ

Հաղորդումը նվիրված է երաժշտության ուսուցման բնագավառում հայրեր-որդիներ փոխհարաբերություններին, մատաղ սերնդին երաժշտության «արքայություն» ուղղորդելու արվեստին։ Անդրադարձ է կատարվում տարբեր ժամանակների մեծ մանկավարժներին և նրանց սաներին՝ սկսած Բախից և նրա զավակներից, մինչև Լ․ Աուեր, Հ. Նալբանդյան, Ն. Զվերև, Ի. Գալամյան, Պ. Ստոլյարսկի և այլք։ Հիշատակվում են նաև Բախի, Մոցարտի, Շումանի, Բրամսի, Կոմիտասի, Արամ Խաչատրյանի և այլոց ստեղծած մանկական ստեղծագործությունները։

Նրան ծափահարել է Ավետիք Իսահակյանը
14/05/2024

Նրան ծափահարել է Ավետիք Իսահակյանը

Հաղորդումը նվիրված է չեխ վիրտուոզ ջութակահար և կոմպոզիտոր Յան Կուբելիկին (1880-1940)։ Ժամանակակիցները նրան անվանում էին «Նոր Պագանինի», «Ջութակի Լիստ»։ Մեծ հայրենասեր էր, բարձր էր պահում արվեստագետի արժանապատվությունը․ նա հրաժարվել էր Ավստրո-Հունգարիայի կայսեր առաջարկած ազնվական տիտղոսից և շքանշանից, բայց սիրով ընդունել Պագանինիի դիմանկարը և նրա մազերից մի փունջ, որոնք նվիրել էր նրա որդին։

Ալֆրեդ Շնիտկե, Կոնցերտ՝ Նարեկացու խոսքերով
23/04/2024

Ալֆրեդ Շնիտկե, Կոնցերտ՝ Նարեկացու խոսքերով

Հաղորդումը նվիրված է Շնիտկեի խմբերգային կոնցերտին՝ Նարեկացու «Մատյան ողբերգության» աղոթագրքի հիման վրա գրված։ Կոմպոզիտորի խոստովանությամբ՝ «Կոնցերտը ստեղծելու ընթացքում Նարեկացու ոգին թևածում էր իմ սենյակում... Նարեկացին էր շարժում իմ գրիչը»:

Գեորգ Ֆիլիպ Տելեման
16/04/2024

Գեորգ Ֆիլիպ Տելեման

Հաղորդումը նվիրված է 17-18-րդ դդ. գերմանացի կոմպոզիտոր, կապելմայստեր Գեորգ Տելեմանի կյանքին և ստեղծագործությանը։ Տելեմանին համարում էին երաժշտության «լուսավորիչ»․ նա առաջին աշխարհիկ համերգների կազմակերպիչն էր, առաջին «երաժշտական ընկերությունների» հիմնադիրը։ Նրա բազմաբեղուն արվեստն ընդգրկում է ժամանակի բոլոր ժանրերը։

Երաժշտությունը և կրոնը (Իգոր Ստրավինսկի) (մաս Բ)
09/04/2024

Երաժշտությունը և կրոնը (Իգոր Ստրավինսկի) (մաս Բ)

Հաղորդման 2-րդ մասում հեղինակը թարգմանաբար ներկայացնում է Իգոր Ստրավինսկու «Դիալոգներ» գրքի «Երաժշտությունը և կրոնը» գլուխը, որտեղ կոմպոզիտորը, ի պատասխան Ռոբերտ Քրաֆթի, շարադրում է հոգևոր երաժշտության իր փիլիսոփայությունը:

Երաժշտությունը և կրոնը (Իգոր Ստրավինսկի) (մաս Ա)
02/04/2024

Երաժշտությունը և կրոնը (Իգոր Ստրավինսկի) (մաս Ա)

Հաղորդման 1-ին մասում լուսաբանվում է կրոնի, հավատի բախտորոշ դերը երաժշտության մեջ՝ Դավթի սաղմոսներից սկսած մինչև Ստրավինսկի և Շնիտկե: Ներկայացվում են նաև Բախի, Բրամսի, Կոմիտասի հոգևոր երաժշտության գլուխգործոցները:

Հելմուտ Վալխա
26/03/2024

Հելմուտ Վալխա

Նշանավոր գերմանացի երգեհոնահար Հելմուտ Վալխայի կյանքը ոգու հաղթանակն է նյութի հանդեպ: Կուրանալուց առաջ անգիր էր սովորում ու հիշողության մեջ կուտակում Բախի ստեղծագործությունները: Այդ կերպ Հելմուտ Վալխան փորձում էր պահել մայր մտնող արևը: Հաղորդումն անդրադառնում է երաժշտի կյանքին:

Հայնրիխ Շյուտց, «Սրբազան սիմֆոնիա»
19/03/2024

Հայնրիխ Շյուտց, «Սրբազան սիմֆոնիա»

Հաղորդումը նվիրված է գերմանական օպերայի, բալետի, օրատորիայի հիմնադիր Հայնրիխ Շյուտցին (16-17-րդ դդ.): Վերլուծվում է կոմպոզիտորի «Սրբազան սիմֆոնիաներից» մեկը, որի հիմքում Հիսուսի կոչն է. «Եկե՜ք Ինձ մոտ, բոլոր հոգնածներդ ու բեռնավորվածներդ, և Ես ձեզ կհանգստացնեմ» (Մատթ. ԺԱ 28):

Տաղերգություն
12/03/2024

Տաղերգություն

Հաղորդումը նվիրված է հայ միջնադարյան երաժշտաբանաստեղծական արվեստին: Վերլուծվում են Գրիգոր Նարեկացու «Աչքն ծով ի ծով» և Հարություն Ալամդարյանի «Պարերգություն» տաղերը, դրանց մեղեդու և խոսքերի իմաստաբանությունը և ներդաշնակությունը: Տաղերը հնչում են Կոմիտասի անվան քառյակի ալտահար Ալեքսանդր Կոսեմյանի կատարմամբ:

Մոնոդիա, պոլիֆոնիա և հոգևոր երաժշտություն (մաս Բ)
20/02/2024

Մոնոդիա, պոլիֆոնիա և հոգևոր երաժշտություն (մաս Բ)

Հաղորդման երկրորդ մասում հեղինակը համեմատում է միաձայնության և բազմաձայնության հնարավորությունները, տարբեր աղբյուրների և իր դիտարկումների հիման վրա հաստատում այն փաստը, որ բազմաձայն երաժշտությունն ի զորու է առավել համակողմանի արտահայտելու մարդու ներաշխարհը, նրա փոխհարաբերությունները հասարակության, բնության և Արարչի հետ:

Մոնոդիա, պոլիֆոնիա և հոգևոր երաժշտություն (մաս Ա)
06/02/2024

Մոնոդիա, պոլիֆոնիա և հոգևոր երաժշտություն (մաս Ա)

Հաղորդման առաջին մասը ներկայացնում է այն պատմական ուղին, որը միաձայն երաժշտությունն անցել է սկզբնավորումից մինչև բազմաձայնություն՝ պոլիֆոնիա և հոմոֆոնիա: Ընդգծվում է նաև Եկեղեցու վճռորոշ դերն այդ գործընթացում: