Երաժշտական թատրոնի գոհարներ

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ

Հաղորդաշարը  ներկայացնում է հանրածանոթ օպերաների, բալետների, մյուզիքլների և օպերետների լավագույն կատարումները՝ անդրադառնալով այս գործերի ստեղծման պատմությանն ու դիպաշարին:

  • Հաղորդման  հեղինակ՝ Ինեսսա Խաչատրյան
Կամիլ Սեն-Սանս, «Սամսոն և Դալիլա»
30/05/2025

Կամիլ Սեն-Սանս, «Սամսոն և Դալիլա»

Կամիլ Սեն-Սանսի «Սամսոն և Դալիլա» օպերայի հիմքում Սամսոնի և Դալիլայի մասին աստվածաշնչյան հայտնի պատմությունն է: Լիբրետոյի հեղինակն է Ֆերդինանդ Լեմերը: Օպերայի պրեմիերան կայացել է Վայմարում 1877 թվականին՝ գերմաներենով, Ֆերենց Լիստի ղեկավարությամբ:

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Քրիստոֆ Վիլիբալդ Գլյուկ, «Օրփեոս եվ Եվրիդիկե» օպերա
23/05/2025

Քրիստոֆ Վիլիբալդ Գլյուկ, «Օրփեոս եվ Եվրիդիկե» օպերա

«Օրփեոս և Եվրիդիկե» օպերայի լիբրետոն գրել է Ռանիերի դե Կալցաբիջին՝ ընտրելով Վերգիլիոսի «Գեորգիկներ»-ում նկարագրված հին հունական առասպելի տարբերակը։ Օպերայում անտիկ հերոսները ներկայացված են վեհ և հուզիչ պարզությամբ և արտահայտում են սովորական մահկանացուներին բնորոշ իրական զգացմունքներ: Օպերայի ավարտը, ի տարբերություն առասպելի, երջանիկ է:

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Ջակոմո Պուչինի, «Մադամ Բատերֆլայ» կամ «Չիո-Չիո Սան»
16/05/2025

Ջակոմո Պուչինի, «Մադամ Բատերֆլայ» կամ «Չիո-Չիո Սան»

Պուչինիի այս օպերան, հեղինակի բնորոշմամբ, «ճապոնական ողբերգություն» է:
19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի սկզբին եվրոպացիները ձգտում էին էկզոտիկայի, արվեստագետներն էլ փորձում էին իրենց գործերը հարստացնել ասիական կոլորիտով: Ընտրելով ճապոնական թեմա՝ Պուչինին առաջին հերթին կարևորում էր անհատի դրաման:
Օպերայի հիմքում ամերիկացի գրող Ջոն Լոնգի նովելն է: Դևիդ Բելասկոն այն վերածել է դրամայի, որի բեմադրությունը խորապես ազդել է Ջակոմո Պուչինիի վրա, և կոմպոզիտորի առաջարկով Լուիջի Իլլիկան և Ջուզեպպե Ջակոզան հիշյալ դրամայի հիման վրա գրել են օպերայի լիբրետոն:
Օպերայի գործողությունները տեղի են ունենում 1900 թ., Նագասակի քաղաքում:

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Ջուզեպպե Վերդի, «Նաբուկո» կամ «Նաբուգոդոնոսոր» օպերա
09/05/2025

Ջուզեպպե Վերդի, «Նաբուկո» կամ «Նաբուգոդոնոսոր» օպերա

Երկի հիմքում Օգյուստ Անիսե-Բուրժուայի ողբերգության մեջ նկարագրված աստվածաշնչյան իրադարձություններն են: «Նաբուկոն» Բաբելոնի Նաբուգոդոնոսոր Երկրորդ արքայի անվան իտալերեն կրճատ ձևն է: Աստվածաշնչում պատմվում է, թե ինչպես է նա մ. թ. ա. 578 թվականին քանդել Երուսաղեմի առաջին տաճարը և գերեվարել հրեաներին:
Իտալերեն լիբրետոն գրել է Տեմիստոկլե Սոլերան:

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Ադոլֆ Ադան, «Ժիզել կամ Վիլիսներ»
02/05/2025

Ադոլֆ Ադան, «Ժիզել կամ Վիլիսներ»

Ադոլֆ Ադանի «Ժիզել կամ Վիլիսներ» ֆանտաստիկ բալետի լիբրետոն գրել են Անրի դը Սեն Ժորժը և Թեոֆիլ Գոթիեն՝ ըստ Հայնրիխ Հայնեի մշակած սլավոնական լեգենդի: Լեգենդը գիշերային պարուհիների մասին է. նրանց անվանում են «վիլիսներ»: Այս տարաբախտ երիտասարդ էակները հարսնացուներ են, որոնք մահացել են ամուսնական առագաստ չմտած: Կեսգիշերին նրանք դուրս են գալիս շիրիմներից՝ ձգտելով կրկին վերապրել իրենց երջանիկ օրերը: Վա՜յ այն անցորդին, որը դժբախտություն կունենա հանդիպելու նրանց: Նրան ներքաշում են շուրջպարի մեջ և ստիպում իրենց հետ պարել այնքան, մինչև անշնչացած տապալվի գետնին: Սիրո մեջ խոր հիասթափություն ապրած և խաբված Ժիզելը մահանում է և վերափոխվում գիշերային պարուհու՝ վիլիսի:

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Ռուջերո Լեոնկավալո, «Պայացներ»
25/04/2025

Ռուջերո Լեոնկավալո, «Պայացներ»

Լեոնկավալոյի այս օպերան առաջին անգամ ներկայացվել է հանդիսատեսին 1892 թվականին: Դրա գործողությունները տեղի են ունենում Իտալիայի հարավում` Կալաբրիա մարզի Մոնտալտո փոքրիկ գյուղում: Իտալերեն «պայյաչո» բառը նշանակում է «ծաղրածու»: Ներկայացվող պատմությունը զուտ երևակայության արդյունք չէ. հեղինակը փորձել է արտացոլել իրական կյանքը` ոգեշնչվելով նույն այդ իրականությունից:

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Լեոնարդ Բերնստայն, «Վեսթսայդյան պատմություն»
11/04/2025

Լեոնարդ Բերնստայն, «Վեսթսայդյան պատմություն»

Այս մյուզիքլը տարագիրներով բնակեցված Նյու Յորքի արևմտյան` Վեսթսայդյան թաղամասերի վերահսկման իրավունքի համար հակամարտող երկու խմբերի` սպիտակամորթների հետնորդներ «հրթիռների» և պուերտոռիկացի «շնաձկների» պայքարի մասին է: Թեև այստեղ կրկնվում են Շեքսպիրի «Ռոմեո և Ջուլիետ» ողբերգության բախումները, սակայն այս պատմությունն ավելի սրտառուչ է և հուզական: Մինչև վերջին վայրկյանն ուզում ես հուսալ, որ գործողությունների ընթացքը կշեղվի մեծ դրամատուրգի նախանշած ողբերգական ավարտից: Բայց կյանքը երբեմն ավելի դաժան է...

 

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Իգոր Ստրավինսկի, «Հրեղէն հաւքը» բալետ
04/04/2025

Իգոր Ստրավինսկի, «Հրեղէն հաւքը» բալետ

Ստրավինսկին այս բալետը գրել է Փարիզում գտնվող ռուսական բալետի ստուդիայի հանրաճանաչ տնօրեն Սերգեյ Դյագիլևի պատվերով: Բալետի դիպաշարի հիմքում ընկած են արքայազն Իվանի, հրեղեն հավքի ու գորշ գայլի, Անմահ Կոշչեյի ու արքայադուստր Հուրի Փերիի մասին ռուսական ժողովրդական հեքիաթները:

 

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Ռիխարդ Վագներ, «Տանհոյզեր»
21/03/2025

Ռիխարդ Վագներ, «Տանհոյզեր»

Հաղորդումը ներկայացնում է Ռիխարդ Վագների «Տանհոյզեր» օպերան՝ հիմնված գերմանական միջնադարյան ավանդապատումների վրա: Լիբրետտոն գրել է հենց Ռիխարդ Վագները: Միջնադարյան առասպելներից և ասքերից փոխառված օպերայի դիպաշարը հանդիսատեսին տեղափոխում է ֆեոդալա-ասպետական հեռավոր ժամանակներ և պարունակում է որոշակի միստիցիզմ։ «Տանհոյզերում» ցուցադրվում է մարդկային, երկրային, հողեղեն զգացմունքների ազատ արտայայտման համար պայքարը, որը հակադրվում է քրիստոնեական ճգնավորական բարոյականությանը։

 

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Պ. Չայկովսկի, «Պիկովայա դամա»
14/03/2025

Պ. Չայկովսկի, «Պիկովայա դամա»

Հաղորդաշարի հերթական թողարկումը հրավիրում է ունկնդրել Պեոտր Չայկովսկու «Պիկովայա դամա» օպերան ՝ ըստ Ալեքսանդր Պուշկինի համանուն վիպակի:

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Պրոկոֆև Սերգեյ. «Սեր առ երեք նարինջ»
07/03/2025

Պրոկոֆև Սերգեյ. «Սեր առ երեք նարինջ»

Հաղորդումը ներկայացնում է Սերգեյ Պրոկոֆևի «Սեր առ երեք նարինջ» օպերան: Լիբրետոն գրել է Սերգեյ Պրոկոֆևն ըստ իտալացի թատերգակ Կարլո Գոցցիի համանուն դրամատիկական հեքիաթի: Օպերան առաջին անգամ բեմադրվել է 1921 թվականի դեկտեմբերի 30-ին Չիկագոյում, ֆրանսերեն լեզվով:

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Մոցարտ. «Ֆիգարոյի ամուսնությունը»
28/02/2025

Մոցարտ. «Ֆիգարոյի ամուսնությունը»

Վոլֆգանգ Ամադեուս Մոցարտի «Ֆիգարոյի ամուսնությունը» երգիծական օպերայի դիպաշարի հիմքում Պիեր Բոմարշեի «սկանդալային կատակերգությունն է», որն Ավստրիայի կայսր Յոզեֆ Երկրորդի կողմից արգելվել էր հակաֆեոդալական ազատամտության համար: Օպերան, որը Մոցարտը գրել է մի քանի ամսվա ընթացքում, դարձավ լիբրետոյի հեղինակ Լորենցո դա Պոնտեի հետ կոմպոզիտորի ստեղծագործական համագործակցության առաջին փորձը, որին հաջորդեցին «Դոն Ժուան» և «Այդպես են վարվում բոլորը» օպերաները:
Պրեմիերան տեղի է ունեցել Վիեննայի Արքունական թատրոնում 1786 թվականի մայիսի 1-ին իտալերենով:

 

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Արմեն Տիգրանյան, «Անուշ» օպերա
21/02/2025

Արմեն Տիգրանյան, «Անուշ» օպերա

«Անուշ» օպերան մասնագետները բնորոշեցին որպես առաջին ազգային օպերա: Այն հանդիսատեսներին ներկայացվեց 1912 թ. Ալեքսանդրապոլում, սիրողական խմբի ուժերով, բայց օպերայում հնչող մեղեդիներն արագորեն տարածվեցին ու սիրվեցին ժողովրդի կողմից: Հայ մեծանուն գրող և բանաստեղծ Հովհ. Թումանյանի համանուն պոեմի դիպաշարով և  կոմպոզիտորի լիբրետոյով գրված այդ օպերան սկիզբ դրեց հայկական օպերայի քնարական-կենցաղային ժանրի զարգացմանը: Ազգային վառ գույներով ստեղծված բազմաթիվ մեներգերը, զուգերգերը, խմբերգերը շուտով սկսեցին երգվել ժողովրդի կենցաղում և հնչել եթերում ու համերգային բեմերում` որպես համերգային փայլուն նմուշներ:

 

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Պյոտր Չայկովսկու «Եվգենի Օնեգին» օպերան
14/02/2025

Պյոտր Չայկովսկու «Եվգենի Օնեգին» օպերան

Հաղորդումը ներկայացնում է Պյոտր Չայկովսկու «Եվգենի Օնեգին» օպերան` ըստ Ալեքսանդր Պուշկինի համանուն չափածո վեպի: Վեպի դիպաշարը պարզ է և շատերին հայտնի. նրա կենտրոնում սիրային պատմություն է: Չայկովսկին իր ստեղծագործությունն անվանել է «Քնարական տեսարաններ»: Այն ներկայացնում է գյուղական համեստ, ազնվական ընտանիքի դստեր` Տատյանա Լարինայի ճակատագիրը: Օպերայում հերոսների բնութագրերը բացահայտվում են քնարական և դրամատիկական արիաների, ասերգերի և զուգերգերի միջոցով, իսկ հատապտուղ հավաքող աղջիկների խմբերգը նկարագրում է ժամանակի գյուղական կենցաղը:

 

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Արամ Խաչատրյանի «Սպարտակ» բալետը
07/02/2025

Արամ Խաչատրյանի «Սպարտակ» բալետը

Հաղորդումը ներկայացնում է Արամ Խաչատրյանի «Սպարտակ» բալետը, որում նկարագրված են մ.թ.ա. 74-71 թվականներին Հին Հռոմում ստրուկների ապստամբության դեպքերը` թրակիացի Սպարտակի առաջնորդությամբ։ Չորս գործողություններից բաղկացած մոնումենտալ այս ստեղծագործության լիբրետոյի հիմքում ազատության պայքարի համամարդկային գաղափարն է: Սպարտակի բարոյական գեղեցկությանը, հարուստ ներաշխարհին, վեհ ձգտումներին հակադրվում են իրավազրկության բռնությունն ու դաժանությունը մարմնավորող կերպարները։

 

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Ջոակինո Ռոսսինի, «Մոխրոտը կամ առաքինության հաղթանակը»
31/01/2025

Ջոակինո Ռոսսինի, «Մոխրոտը կամ առաքինության հաղթանակը»

Հաղորդումը ներկայացնում է Ջոակինո Ռոսսինիի «Մոխրոտը կամ առաքինության հաղթանակը» օպերան՝ գրված թե փոքրիկներին և թե մեծահասակներին քաջ ծանոթ «Մոխրոտը» հեքիաթի հիման վրա։ Օպերայի իտալերեն լիբրետոն գրել է Յակոպո Ֆերրետին:

 

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Ալեքսանդր Դարգոմիժսկի. «Ջրահարս»
24/01/2025

Ալեքսանդր Դարգոմիժսկի. «Ջրահարս»

Հաղորդումը ներկայացնում է ռուս կոմպոզիտոր Ալեքսանդր Դարգոմիժսկիի (1813-1869) «Ջրահարս» օպերան՝ ըստ Ալեքսանդր Պուշկինի համանուն անաւարտ դրամայի:

 

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Գաետանո Դոնիցետի, «Աննա Բոլեյն» օպերա
17/01/2025

Գաետանո Դոնիցետի, «Աննա Բոլեյն» օպերա

Ժամանակի ամենահայտնի լիբրետիստ Ֆելիչե Ռոմանին իտալացի կոմպոզիտոր Դոնիցետիի համար գրում է «Աննա Բոլեյնի» լիբրետոն: Սա Դոնիցետիի և Ռոմանիի երրորդ համատեղ աշխատանքն էր. կոմպոզիտորը Ռոմանիի լիբրետոների հիման վրա ստեղծել է տասը օպերա:
Օպերայի դիպվածաշարի հիմքում իտալացի բանաստեղծ կոմս Ալեսանդրո Պեպոլիի «Աննա Բոլեյն» և ֆրանսիացի հայտնի դրամատուրգ Մարի Ժոզեֆ Շենիեի «Հենրի ութերորդ» ողբերգություններն են:
Աննա Բոլեյնը պատմական կերպար է, Անգլիայի թագավոր Հենրի 8-րդ Թյուդորի երկրորդ կինը: 1536 թվականին Աննա Բոլեյնը մեղադրվում է ամուսնական անհավատարմության և հարազատ եղբոր հետ արյունապիղծ կապի համար: Նույն թվականի մայիսի 19-ին Թաուերում նրան գլխատում են:
«Աննա Բոլեյն» օպերայի առաջնախաղը տեղի է ունեցել 1830 թվականի դեկտեմբերի 26-ին Միլանի «Կարկանո» թատրոնում:

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Յոհան Շտրաուս-որդի, «Չղջիկ»
10/01/2025

Յոհան Շտրաուս-որդի, «Չղջիկ»

Յոհան Շտրաուս-որդու «Չղջիկ» երգիծական օպերետի լիբրետոն ստեղծվել է գերմանացի թատերագիր Յուլիուս Ռոդերիխ Բենեդիկսի «Բանտարկություն» կատակերգության հիման վրա: Դրամատուրգներ Հանրի Մելյակն ու Լյուդովիկ Հալևին փոքր-ինչ վերամշակել են Բենեդիկսի ստեղծագործությունը և գրել վոդևիլ:
Պիեսի հաջողությունը Փարիզում այնքան մեծ էր, որ Վիեննայի «Ան դեր Վին» թատրոնի տնօրեն Մաքսիմիլիան Շտայները որոշում է այն բեմադրել: Երկի վերափոխման աշխատանքը Շտայները հանձնարարում է ավստրիացի դրամատուրգ և կոմպոզիտոր Ռիխարդ Ժենեին: Բայց և այնպես, «Չղջիկը» հավանաբար չէր բեմադրվի, եթե Յոհան Շտրաուս-որդու ընկերներից մեկը չկարդար պիեսը: Վերջինս «Ան դեր Վին» թատրոնի տնօրենին առաջարկում է երաժշտությունը հանձնարարել Շտրաուսին:
Յոհանն Շտրաուս-որդին մեծ խանդավառությամբ է սկսում իր գործը: Լիբրետոն այնքան էր նրան դուր եկել, որ երաժշտությունը գրում է մեկուկես ամսում:

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Նիկոլայ Ռիմսկի-Կորսակով, «Սուրբ ծննդյան նախօրեի գիշերը» օպերա
03/01/2025

Նիկոլայ Ռիմսկի-Կորսակով, «Սուրբ ծննդյան նախօրեի գիշերը» օպերա

Ռուս կոմպոզիտոր Ռիմսկի-Կորսակովի այս օպերայի դիպաշարի հիմքում Նիկոլայ Գոգոլի «Սուրբ ծննդյան նախօրեի գիշերը» վիպակն է։ Լիբրետոն գրել է ինքը Նիկոլայ Ռիմսկի-Կորսակովը։ Կոմպոզիտորն իր օպերան գրել է հեքիաթի ոճով՝ այն հարստացնելով երևակայական տարրերով, ինչպես  նաև ներառելով լիբրետոյում հեթանոսական հնագույն ասույթներ, որոնցով հարուստ էին ռուսական գեղջկական կենցաղային ծեսերը։
«Սուրբ ծննդյան նախօրեի գիշերն» առաջին անգամ հանդիսատեսին ներկայացվել է 1895 թվականի նոյեմբերի 28-ին Մարիինյան թատրոնում։

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ