Երաժշտական թատրոնի գոհարներ

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ

Հաղորդաշարը  ներկայացնում է հանրածանոթ օպերաների, բալետների, մյուզիքլների և օպերետների լավագույն կատարումները՝ անդրադառնալով այս գործերի ստեղծման պատմությանն ու դիպաշարին:

  • Հաղորդման  հեղինակ՝ Ինեսսա Խաչատրյան
Ռիխարդ Վագներ, «Տանհոյզեր»
21/03/2025

Ռիխարդ Վագներ, «Տանհոյզեր»

Հաղորդումը ներկայացնում է Ռիխարդ Վագների «Տանհոյզեր» օպերան՝ հիմնված գերմանական միջնադարյան ավանդապատումների վրա: Լիբրետտոն գրել է հենց Ռիխարդ Վագները: Միջնադարյան առասպելներից և ասքերից փոխառված օպերայի դիպաշարը հանդիսատեսին տեղափոխում է ֆեոդալա-ասպետական հեռավոր ժամանակներ և պարունակում է որոշակի միստիցիզմ։ «Տանհոյզերում» ցուցադրվում է մարդկային, երկրային, հողեղեն զգացմունքների ազատ արտայայտման համար պայքարը, որը հակադրվում է քրիստոնեական ճգնավորական բարոյականությանը։

 

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Պ. Չայկովսկի, «Պիկովայա դամա»
14/03/2025

Պ. Չայկովսկի, «Պիկովայա դամա»

Հաղորդաշարի հերթական թողարկումը հրավիրում է ունկնդրել Պեոտր Չայկովսկու «Պիկովայա դամա» օպերան ՝ ըստ Ալեքսանդր Պուշկինի համանուն վիպակի:

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Պրոկոֆև Սերգեյ. «Սեր առ երեք նարինջ»
07/03/2025

Պրոկոֆև Սերգեյ. «Սեր առ երեք նարինջ»

Հաղորդումը ներկայացնում է Սերգեյ Պրոկոֆևի «Սեր առ երեք նարինջ» օպերան: Լիբրետոն գրել է Սերգեյ Պրոկոֆևն ըստ իտալացի թատերգակ Կարլո Գոցցիի համանուն դրամատիկական հեքիաթի: Օպերան առաջին անգամ բեմադրվել է 1921 թվականի դեկտեմբերի 30-ին Չիկագոյում, ֆրանսերեն լեզվով:

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Մոցարտ. «Ֆիգարոյի ամուսնությունը»
28/02/2025

Մոցարտ. «Ֆիգարոյի ամուսնությունը»

Վոլֆգանգ Ամադեուս Մոցարտի «Ֆիգարոյի ամուսնությունը» երգիծական օպերայի դիպաշարի հիմքում Պիեր Բոմարշեի «սկանդալային կատակերգությունն է», որն Ավստրիայի կայսր Յոզեֆ Երկրորդի կողմից արգելվել էր հակաֆեոդալական ազատամտության համար: Օպերան, որը Մոցարտը գրել է մի քանի ամսվա ընթացքում, դարձավ լիբրետոյի հեղինակ Լորենցո դա Պոնտեի հետ կոմպոզիտորի ստեղծագործական համագործակցության առաջին փորձը, որին հաջորդեցին «Դոն Ժուան» և «Այդպես են վարվում բոլորը» օպերաները:
Պրեմիերան տեղի է ունեցել Վիեննայի Արքունական թատրոնում 1786 թվականի մայիսի 1-ին իտալերենով:

 

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Արմեն Տիգրանյան, «Անուշ» օպերա
21/02/2025

Արմեն Տիգրանյան, «Անուշ» օպերա

«Անուշ» օպերան մասնագետները բնորոշեցին որպես առաջին ազգային օպերա: Այն հանդիսատեսներին ներկայացվեց 1912 թ. Ալեքսանդրապոլում, սիրողական խմբի ուժերով, բայց օպերայում հնչող մեղեդիներն արագորեն տարածվեցին ու սիրվեցին ժողովրդի կողմից: Հայ մեծանուն գրող և բանաստեղծ Հովհ. Թումանյանի համանուն պոեմի դիպաշարով և  կոմպոզիտորի լիբրետոյով գրված այդ օպերան սկիզբ դրեց հայկական օպերայի քնարական-կենցաղային ժանրի զարգացմանը: Ազգային վառ գույներով ստեղծված բազմաթիվ մեներգերը, զուգերգերը, խմբերգերը շուտով սկսեցին երգվել ժողովրդի կենցաղում և հնչել եթերում ու համերգային բեմերում` որպես համերգային փայլուն նմուշներ:

 

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Պյոտր Չայկովսկու «Եվգենի Օնեգին» օպերան
14/02/2025

Պյոտր Չայկովսկու «Եվգենի Օնեգին» օպերան

Հաղորդումը ներկայացնում է Պյոտր Չայկովսկու «Եվգենի Օնեգին» օպերան` ըստ Ալեքսանդր Պուշկինի համանուն չափածո վեպի: Վեպի դիպաշարը պարզ է և շատերին հայտնի. նրա կենտրոնում սիրային պատմություն է: Չայկովսկին իր ստեղծագործությունն անվանել է «Քնարական տեսարաններ»: Այն ներկայացնում է գյուղական համեստ, ազնվական ընտանիքի դստեր` Տատյանա Լարինայի ճակատագիրը: Օպերայում հերոսների բնութագրերը բացահայտվում են քնարական և դրամատիկական արիաների, ասերգերի և զուգերգերի միջոցով, իսկ հատապտուղ հավաքող աղջիկների խմբերգը նկարագրում է ժամանակի գյուղական կենցաղը:

 

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Արամ Խաչատրյանի «Սպարտակ» բալետը
07/02/2025

Արամ Խաչատրյանի «Սպարտակ» բալետը

Հաղորդումը ներկայացնում է Արամ Խաչատրյանի «Սպարտակ» բալետը, որում նկարագրված են մ.թ.ա. 74-71 թվականներին Հին Հռոմում ստրուկների ապստամբության դեպքերը` թրակիացի Սպարտակի առաջնորդությամբ։ Չորս գործողություններից բաղկացած մոնումենտալ այս ստեղծագործության լիբրետոյի հիմքում ազատության պայքարի համամարդկային գաղափարն է: Սպարտակի բարոյական գեղեցկությանը, հարուստ ներաշխարհին, վեհ ձգտումներին հակադրվում են իրավազրկության բռնությունն ու դաժանությունը մարմնավորող կերպարները։

 

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Ջոակինո Ռոսսինի, «Մոխրոտը կամ առաքինության հաղթանակը»
31/01/2025

Ջոակինո Ռոսսինի, «Մոխրոտը կամ առաքինության հաղթանակը»

Հաղորդումը ներկայացնում է Ջոակինո Ռոսսինիի «Մոխրոտը կամ առաքինության հաղթանակը» օպերան՝ գրված թե փոքրիկներին և թե մեծահասակներին քաջ ծանոթ «Մոխրոտը» հեքիաթի հիման վրա։ Օպերայի իտալերեն լիբրետոն գրել է Յակոպո Ֆերրետին:

 

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Ալեքսանդր Դարգոմիժսկի. «Ջրահարս»
24/01/2025

Ալեքսանդր Դարգոմիժսկի. «Ջրահարս»

Հաղորդումը ներկայացնում է ռուս կոմպոզիտոր Ալեքսանդր Դարգոմիժսկիի (1813-1869) «Ջրահարս» օպերան՝ ըստ Ալեքսանդր Պուշկինի համանուն անաւարտ դրամայի:

 

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Գաետանո Դոնիցետի, «Աննա Բոլեյն» օպերա
17/01/2025

Գաետանո Դոնիցետի, «Աննա Բոլեյն» օպերա

Ժամանակի ամենահայտնի լիբրետիստ Ֆելիչե Ռոմանին իտալացի կոմպոզիտոր Դոնիցետիի համար գրում է «Աննա Բոլեյնի» լիբրետոն: Սա Դոնիցետիի և Ռոմանիի երրորդ համատեղ աշխատանքն էր. կոմպոզիտորը Ռոմանիի լիբրետոների հիման վրա ստեղծել է տասը օպերա:
Օպերայի դիպվածաշարի հիմքում իտալացի բանաստեղծ կոմս Ալեսանդրո Պեպոլիի «Աննա Բոլեյն» և ֆրանսիացի հայտնի դրամատուրգ Մարի Ժոզեֆ Շենիեի «Հենրի ութերորդ» ողբերգություններն են:
Աննա Բոլեյնը պատմական կերպար է, Անգլիայի թագավոր Հենրի 8-րդ Թյուդորի երկրորդ կինը: 1536 թվականին Աննա Բոլեյնը մեղադրվում է ամուսնական անհավատարմության և հարազատ եղբոր հետ արյունապիղծ կապի համար: Նույն թվականի մայիսի 19-ին Թաուերում նրան գլխատում են:
«Աննա Բոլեյն» օպերայի առաջնախաղը տեղի է ունեցել 1830 թվականի դեկտեմբերի 26-ին Միլանի «Կարկանո» թատրոնում:

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Յոհան Շտրաուս-որդի, «Չղջիկ»
10/01/2025

Յոհան Շտրաուս-որդի, «Չղջիկ»

Յոհան Շտրաուս-որդու «Չղջիկ» երգիծական օպերետի լիբրետոն ստեղծվել է գերմանացի թատերագիր Յուլիուս Ռոդերիխ Բենեդիկսի «Բանտարկություն» կատակերգության հիման վրա: Դրամատուրգներ Հանրի Մելյակն ու Լյուդովիկ Հալևին փոքր-ինչ վերամշակել են Բենեդիկսի ստեղծագործությունը և գրել վոդևիլ:
Պիեսի հաջողությունը Փարիզում այնքան մեծ էր, որ Վիեննայի «Ան դեր Վին» թատրոնի տնօրեն Մաքսիմիլիան Շտայները որոշում է այն բեմադրել: Երկի վերափոխման աշխատանքը Շտայները հանձնարարում է ավստրիացի դրամատուրգ և կոմպոզիտոր Ռիխարդ Ժենեին: Բայց և այնպես, «Չղջիկը» հավանաբար չէր բեմադրվի, եթե Յոհան Շտրաուս-որդու ընկերներից մեկը չկարդար պիեսը: Վերջինս «Ան դեր Վին» թատրոնի տնօրենին առաջարկում է երաժշտությունը հանձնարարել Շտրաուսին:
Յոհանն Շտրաուս-որդին մեծ խանդավառությամբ է սկսում իր գործը: Լիբրետոն այնքան էր նրան դուր եկել, որ երաժշտությունը գրում է մեկուկես ամսում:

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Նիկոլայ Ռիմսկի-Կորսակով, «Սուրբ ծննդյան նախօրեի գիշերը» օպերա
03/01/2025

Նիկոլայ Ռիմսկի-Կորսակով, «Սուրբ ծննդյան նախօրեի գիշերը» օպերա

Ռուս կոմպոզիտոր Ռիմսկի-Կորսակովի այս օպերայի դիպաշարի հիմքում Նիկոլայ Գոգոլի «Սուրբ ծննդյան նախօրեի գիշերը» վիպակն է։ Լիբրետոն գրել է ինքը Նիկոլայ Ռիմսկի-Կորսակովը։ Կոմպոզիտորն իր օպերան գրել է հեքիաթի ոճով՝ այն հարստացնելով երևակայական տարրերով, ինչպես  նաև ներառելով լիբրետոյում հեթանոսական հնագույն ասույթներ, որոնցով հարուստ էին ռուսական գեղջկական կենցաղային ծեսերը։
«Սուրբ ծննդյան նախօրեի գիշերն» առաջին անգամ հանդիսատեսին ներկայացվել է 1895 թվականի նոյեմբերի 28-ին Մարիինյան թատրոնում։

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Ալֆրեդո Կատալանի, «Վալլի» օպերա
06/12/2024

Ալֆրեդո Կատալանի, «Վալլի» օպերա

Օպերայի լիբրետտոն գրել է Լուիջի Իլլիկան ըստ գերմանացի գրող Վիլհելմինա ֆոն Հիլլերի «Վալլի ուրուրը. դեպք Տիրոլյան Ալպերում» վեպի: Օպերան առաջին անգամ բեմադրվել է 1892 թվականի հունվարի 20-ին Միլանի «Լա Սկալա» օպերային թատրոնում և մեծ հաջողություն ունեցել:

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Մանուել դը Ֆալա, «Կարճ կյանք» օպերա
29/11/2024

Մանուել դը Ֆալա, «Կարճ կյանք» օպերա

Սա իսպանացի կոմպոզիտոր Ֆալայի առաջին օպերան է: Նա այն գրել է 1904 թվականի օգոստոսից մինչև 1905 թվականի մարտը:
«Կարճ կյանք» օպերան առաջին անգամ հանդիսատեսին ներկայացվել է 1913 թվականին ապրիլի 1-ին Նիցցայում, ֆրանսերեն թարգմանությամբ:

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Կարլ Օտտո Էրենֆրիդ Նիկոլայի, «Վինձորի զվարճասեր կանայք» օպերա
22/11/2024

Կարլ Օտտո Էրենֆրիդ Նիկոլայի, «Վինձորի զվարճասեր կանայք» օպերա

Գերմանացի կոմպոզիտոր Կարլ Օտտո Էրենֆրիդ Նիկոլայիի «Վինձորի զվարճասեր կանայք» օպերայի հիմքում անգլիացի դրամատուրգ Վիլյամ Շեքսպիրի համանուն կատակերգությունն է (1597 թ.): Օպերան առաջին անգամ հանդիսատեսին ներկայացվել է 1849 թվականի մարտի 9-ին Բեռլինի պալատական (այժմ՝ պետական) օպերայում, հեղինակի ղեկավարությամբ:

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Ռիխարդ Շտրաուս, «Սալոմե» օպերա
15/11/2024

Ռիխարդ Շտրաուս, «Սալոմե» օպերա

1893 թվականին, Գուստավ Ֆլոբերի «Հերովդիա» վիպակով ներշնչված, իռլանդացի գրող հանրաճանաչ դերասանուհի Սառա Բերնարի համար Օսկար Ուայլդը գրում է մեկ գործողությամբ «Սալոմե» ողբերգությունը: Այն մեծ հաջողությամբ բեմադրվում է Եվրոպայի թատրոններում ու լայնորեն տարածվում: Գերմանացի կոմպոզիտոր Ռիխարդ Շտրաուսն այս ողբերգությունն առաջին անգամ դիտել է Բեռլինում 1903 թվականին:
Արտասովոր Արևելքը, Հերովդեսը՝ որպես պատմական անձ, Սալոմեի հրեշավոր, անբարո կերպարի հակադրությունը Հովհաննես Մկրտչի՝ նույն ինքը ողբերգության հերոս Իոկանաանի առաքինությանն ու աստվածպաշտությանը, ներշնչում են Շտրաուսին այս գործի հիման վրա օպերա գրել:

 

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Պիետրո Մասկանի,  «Գեղջկական պատիվ» օպերա
01/11/2024

Պիետրո Մասկանի, «Գեղջկական պատիվ» օպերա

Այս ստեղծագործությունը ֆրանսիացի կոմպոզիտոր Մասկանին գրել է 1888 թվականին հրատարակիչ Էդուարդո Սոնցոնիոյի հայտարարած մրցույթին մասնակցելու համար:
Մասկանին վերջին պահին է տեղեկանում կայանալիք մրցույթի մասին և իսկույն դիմում է իր ընկերոջ` պոետ Ջովաննի Տարջոնի-Տոցետտիի օգնությանը: Վերջինս էլ Ջովաննի Վերգայի «Գեղջկական պատիվ» նովելի դիպաշարի հիման վրա ստեղծում է համանուն օպերայի լիբրետոն: Նրան այս հարցում օգնում է նաև իտալացի լիբրետիստ Գվիդո Մենաշին: 1890 թվականի մարտին հայտարարվում է մրցույթի հանձնաժողովի որոշումը, համաձայն որի՝ հաղթողներ են ճանաչվում Նիկոլո Սպինելլիի «Լաբիլիա», Վինչենցո Ֆերոնիի «Ռուդելլո» և Պիետրո Մասկանիի «Գեղջկական պատիվ» օպերաները:
Օպերան առաջին անգամ հանդիսատեսին է ներկայացվել 1890 թվականի մայիսի 17-ին Հռոմում:

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Ժորժ Բիզե, «Մարգարիտ որոնողները» օպերա
25/10/2024

Ժորժ Բիզե, «Մարգարիտ որոնողները» օպերա

Ֆրանսիացի կոմպոզիտոր Ժորժ Բիզեի այս օպերայի լիբրետտոյի հեղինակներն են Էժեն Կորմոնն ու Միշել Կարեն։ «Մարգարիտ որոնողներն» առաջին անգամ ներկայացվել է 1863 թվականի սեպտեմբերի 30-ին Փարիզի Լիրիկական թատրոնում։ Երիտասարդ կոմպոզիտորին, որն այդ ժամանակ դեռ 25 տարին չէր բոլորել, բուռն ծափահարում էին. հանդիսատեսը, բացի երգիչներից, բեմ էր հրավիրել նաև Բիզեին։

 

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Գաետանո Դոնիցետի, «Դոն Սեբաստիան» օպերա
18/10/2024

Գաետանո Դոնիցետի, «Դոն Սեբաստիան» օպերա

Հաղորդումը ներկայացնում է իտալացի կոմպոզիտոր Գաետանո Դոնիցետիի «Դոն Սեբաստիան» օպերան: Այս ստեղծագործությունը կոմպոզիտորի ստեղծած վերջին օպերան է: Լիբրետոն գրել է ֆրանսիացի հանրաճանաչ թատերագիր Էժեն Սկրիբը՝ ըստ Պոլ-Անրի Ֆուշեի դրամայի: «Դոն Սեբաստիան» օպերայի առաջնախաղը տեղի է ունեցել 1843 թվականի նոյեմբերի 13-ին Փարիզի «Գրանդ Օպերայում»:

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ
Հեկտոր Բեռլիոզ, «Բենվենուտո Չելլինի» օպերա
11/10/2024

Հեկտոր Բեռլիոզ, «Բենվենուտո Չելլինի» օպերա

Ֆրանսիացի կոմպոզիտոր Բեռլիոզի այս օպերայի լիբրետոյի հեղինակներն են Լեոն դը Վային և Անրի Օգյուստ Բարբիեն: Օպերայի հիմքում դրվագներ են իտալացի քանդակագործ, ոսկերիչ, գրող, գեղանկարիչ, ռազմիկ և երաժիշտ Բենվենուտո Չելլինիի կյանքից՝ ըստ նրա «Հիշողությունների»:

Երաժշտական թատրոնի գոհարներ